De Energiemeester vertelt: ‘One-liners’.
Geplaatst door Frank Bovens in EnergiebesparingTags: Energiemeester Geef een reactie
Een nieuwe rubriek op de website van Olino: ‘De Energiemeester vertelt’. Iedere twee maanden een nieuw artikel over energiebesparing thuis. Geschreven door energiemeester Frank Bovens. Expert op zijn vakgebied.
One-liners. Dat is het onderwerp van mijn eerste artikel. Als kennismaking.
Je moet immers ergens beginnen. Nou is het niet mijn intentie om in mijn serie artikelen te gaan schrijven over allerlei dure en ingewikkelde energiebesparende maatregelen. Dus niets over dak-, muur- & vloerisolatie, hoogrendements beglazing, hoogrendement ketels, warmteterugwinning, warmtepompen, zonneboilers, zonne- panelen en dergelijke. Nee. Ik ga me in mijn artikelen richten op bewustwording, gedragsverandering en kleine, goedkope en eenvoudig toe te passen energie- besparende maatregelen bij huishoudens. Dus ook geen hoogdravend niveau. Nee, lekker makkelijk en begrijpelijk voor iedereen.
Terug naar One-liners. Handig om bepaalde zaken kort en krachtig mee te benoemen. Handig ook om makkelijk te onthouden. Ik noem er een paar.
Zonder verdere toelichting overigens, want de boodschap spreekt voor zich.
‘De goedkoopste lamp is de lamp die uit is’.
‘De goedkoopste wasdroger is de waslijn buiten’.
‘De duurzaamste energie is de energie die je niet verbruikt’.
‘Doe de verwarming uit in ongebruikte ruimtes: meubels krijgen het echt niet koud’.
Dan heb ik nog de ‘4x UIT – regel’:
- 1e UIT: ga je de ruimte of je huis uit,
- 2e UIT: zet dan de verwarming uit,
- 3e UIT: doe dan het licht uit,
- 4e UIT: schakel apparaten uit.
Als je deze regel onthoudt en toepast, dan heb je de basis voor energiebesparing en energiekostenreductie in enkele simpele bewoordingen te pakken. Energiebesparing: goed voor je portemonnee en goed voor ons aller milieu. Ik zeg: gewoon doen !!!
Tot over twee maanden voor een nieuw artikel.
Frank Bovens werkte zo’n 25 jaar als senior energieadviseur bij Nutsbedrijven Maastricht en bij Essent. In die hoedanigheid heeft hij vele bedrijven en overheden geadviseerd over energie-besparing en duurzame energie. Ook heeft hij duizenden huishoudens voorgelicht over dit thema. Zijn boek ‘De energie-meester vertelt’ is verkrijgbaar via www.energiemeester.nl/boek
March 31st, 2014 at 11:30 pm
Tot mijn verbazing kwam ik dit artikel op de site van olino tegen.
Verbazing, omdat ik het boek dat op het einde van het artikel wordt aangeprezen een weekje geleden cadeau heb gekregen van een kennis.
Mijn kennis heeft mij dit toen als verjaardag cadeau gegeven, dit omdat mijn interrese naar energie besparing al jaren tot mijn manier van leven is geworden.
En inderdaad, de groenste energie, is de energie die je niet verbruikt.
Ik heb dit geleerd toen ik over zonnepanelen begon na te denken, en eerst de weg van besparen ben bewandelt.
Na alle stappen in huis te hebben genomen, heb ik uiteindelijk de stap naar panelen genomen, en sinds 2009 de trotse bezitter van een goed gevuld dak net zonnepanelen.
Besparen op energie verbruik is dan verstandig, omdat dit behoorlijk in de aanschafkosten van een PV cysteem kan schelen, en dus goed voor de beurs en uiteindelijk ook voor het milieu en voor onze kinderen.
Groet,
Ruud van Tricht
April 5th, 2014 at 6:48 pm
@: “Energiebesparing: goed voor je portemonnee en goed voor ons aller milieu !!!”
Niet als het uitgespaarde geld of de zonnepanelen subsidie wordt benut voor een vliegreis.
April 6th, 2014 at 9:50 am
Helemaal gelijk Roland.
Ik adviseer dan ook altijd om het gespaarde geld weer meteen te investeren in extra energiebesparende maatregelen, zodat er als het ware een sneeuwbaleffect ontstaat. Dat levert dan nog meer voordeel voor de portemonnee en het milieu op.
April 6th, 2014 at 8:36 pm
Ik vraag me af of de 4x UIT regel niet gaat bijten met de regels van “vraag en aanbod”.
Op termijn wordt het misschien aantrekkelijker/efficiënter om tijdens het piekaanbod van duurzame energie te wassen, koken, accu’s opladen etc. De apparatuur moet dan wel kunnen communiceren met de energieaanbieders :-).
April 7th, 2014 at 9:19 am
De 4x UIT regel is afgeleid van het principe ‘Energie: gebruik wat je nodig hebt, maar verspil het niet’. En dat is nog zo’n one-liner. Verspilling voorkom je door apparaten uit te zetten wanneer je ze niet nodig hebt. Bijvoorbeeld: zet de TV uit als je de hond uit laat. Doe het licht in het ene vertrek uit als je naar een ander vertrek gaat. Zet de verwarming uit (of laag) als je bij de buurvrouw een kopje koffie gaat drinken.
De apparaten die voor jou een belangrijke klus doen hoef je uiteraard niet uit te zetten als je even weg gaat. De wasmachine of vaatwasser kun je gewoon laten draaien tijdens je kopje koffie bij de buren, zolang je je maar bewust bent van het feit dat bij een ernstige storing zo’n toestel brand- of waterschade kan opleveren als je het niet tijdig uit zet. Fabrikanten adviseren dan ook altijd om wasmachine, wasdroger of vaatwasser alleen maar te laten draaien als je thuis bent.
Uiteraard is het van belang om apparatuur zoveel mogelijk te gebruiken tijdens momenten van veel aanbod van duurzame energie. Wanneer de zon schijnt en je eigen zonnepanelen op je dak produceren veel stroom, dan is het raadzaam om op dat moment ook die stroom zelf af te nemen en de wasmachine en dergelijke aan te zetten. Dan breng je vraag en aanbod direct bij elkaar. Maar wie in het binnenland weet wanneer het langs de kust flink waait en dus veel windstroom wordt opgewekt, of wie weet wanneer er in Noorwegen veel waterkrachtstroom wordt geproduceerd en naar Nederland wordt getransporteerd. Dan moet apparatuur inderdaad kunnen communiceren met de aanbieders van duurzame energie. En zo ver zijn we nog niet.
Dus terug naar het voorkomen van verspilling: zet uit wat je niet nodig hebt (ook standby-verbruikers).
Dat kost je niets en levert je meteen een kostenbesparing en milieuvoordeel op. Doen!!!
April 7th, 2014 at 11:21 am
“wie weet wanneer er in Noorwegen veel waterkrachtstroom wordt geproduceerd”
Waterkrachtstroom is een regelbaar aanbod, dus afstelbaar op de stroomvraag.
Problemen met piekstroom aanbod worden versterkt door de geringe aandacht voor deugdelijke energieopslag en door kreten als “het waait altijd wel ergens” gekoppeld aan voorstellen voor enorm uitgebreid (stroom)netwerk uiteraard met bijbehorende kosten en milieulast.
De piekvraag wordt bevorderd met een lagere stroomprijs, dat uiteraard meerverbruik uitlokt. Dus niet alleen een wenselijke verschuiving van het verbruik van dalen naar piekaanbod.
Een hogere prijs, vooral voor grootverbruikers, in tijden van minder stroomaanbod dus weinig wind / weinig zon is vanuit duurzaamheid veel zinniger.
April 8th, 2014 at 3:18 pm
Je hebt wel een punt Roland. Toch heb ik in mijn 25-jarige carriére als energieadviseur nog niet echt een harde relatie gezien tussen een hoger energietarief en minder verbruik, laat staan een intensievere toepassing van duurzame energiebronnen. En dat terwijl de energieprijzen de afgelopen 25 jaar toch minstens zijn verdrievoudigd. Om met name bedrijven te stimuleren nog zuiniger met energie om te gaan zouden de tarieven nog verder moeten stijgen, hetgeen de concurrentiepositie niet ten goede komt (zie het faillissement van Aldel in Delfzijl, begin dit jaar, t.g.v. onevenredig hoge stroomtarieven). En dus kom ik weer terug op mijn 4x UIT-regel, welke stap 1 uit de Trias Energetica vertegenwoordigd: vraagreductie, ofwel besparen. Dat kost doorgaans relatief weinig en levert direct een voordeel op. Pas daarna komt stap 2 en dat is de toepassing van zo veel mogelijk duurzame energie. De Trias Energetica eindigt met stap 3: de resterende energiebehoefte op een zo efficiënt mogelijke wijze invullen met zo weinig mogelijk met fossiele brandstoffen opgewekte energie.
April 9th, 2014 at 9:32 pm
Nog een aanvulling op mijn “vraag en aanbod opmerking”.
De toekomstige -slimmere- apparatuur zou “het ijzer moeten smeden als het heet is”, ofwel stap 3.
Het gaat mij dus niet om een lagere stroomprijs op zonnige dagen, maar bijvoorbeeld minder smog/fijnstof/opwarming lucht/koelwater t.g.v. fossiele brandstoffen.
Mogelijk moeten we “leren” bepaalde “avondactiviteiten” overdag te doen met de overcapaciteit duurzame energie. Op topdagen kunnen eventuele blackouts voorkomen worden. ( wel/niet wassen/acculaden bij weinig/veel stroomaanbod waarbij de beslissing wordt genomen door de “slimme, communicerende apparatuur”).
Uiteraard kan het ook ‘s nachts stormen… 🙂
April 11th, 2014 at 11:55 am
@Frank, “.. mijn 4x UIT-regel, welke stap 1: vraagreductie, ofwel besparen. Dat kost doorgaans relatief weinig en levert direct een voordeel op”
– Voor veel bedrijven levert dat (te) weinig op, dus is het alleen maar aantrekkelijk voor de echte liefhebbers, tenzij de overheid aktief beleid voert, zonodig met subsidies van instellingen koppelen aan besparing, waardoor de geldelijke winst zichtbaarder wordt.
De meeste winst blijkt bij aanweigheidsschakeling bij licht, verwarming, ventilatie e.d. Waarom zo iets niet verplichten?
– “concurrentiepositie” wordt te gemakkelijk als argument aangevoerd.
@: “daarna komt stap 2: de toepassing van zo veel mogelijk duurzame energie.
stap 3: de resterende energiebehoefte zo efficiënt mogelijk invullen met zo weinig mogelijk met fossiele brandstoffen opgewekte energie”
– Voor mij is de volgorde omgekeerd om te voorkomen dat duurzaa aanvullend en niet vervangend wordt ingezet!
– Minder fossiel staat voorop verschuiving naar duurzaam is daar onderdeel van. Verplichte bijmenging biobrandstof is ook zo’n aanvullende voorbeeld (afgezien nog van de netto bijdrage). Deze bijmenging verhuld de nog mogelijke besparingen bij fossiele brandstof. Bovendien remt verplichting verbetering, ook dat staat haaks op duurzaam.
– Bij nutsbedrijven zou een (stijgend) verplicht aandeel duurzaam wel wenselijk zijn. Nu wordt het aan de burger gelaten ofwel aan dat deel met voldoende geld en dakoppervlak, de rijken dus.
April 11th, 2014 at 8:19 pm
@Henk: helemaal mee eens. Maar voor het zover is hebben we nog wel een hele weg te gaan.
@ Roland: De 4x UIT regel is gebaseerd op bewustwording, energiezuinig gedrag en organisatie. Bij bedrijven kan dit tot wel 15% besparing opleveren zonder (grote) investeringen. Bijvoorbeeld het optimaal instellen van het GBS (Gebouw Beheer Systeem). Vaak zie ik dat verwarmings- en ventilatiesystemen op doordeweekse feestdagen gewoon in bedrijf blijven, terwijl het gebouw/bedrijf gesloten is. Denk aan nieuwjaarsdag, koningsdag, paasmaandag, hemelvaartsdag (altijd een donderdag) pinkstermaandag en beide kerstdagen. Dat zijn 7 dagen. Ten opzichte van 220 werkdagen hebben we het dan over een besparing van 3,5 % als het GBS zodanig wordt geprogrammeerd dat de installaties op feestdagen gewoon uit blijven. En wat dacht je van ontregelde GBS’en, waar ‘s avonds en in het weekend gewoon doorgestookt en geventileerd wordt. Besparingen van 50% ben ik al vaker tegengekomen. De investering blijft beperkt tot het herinstellen van het GBS (kost slechts een paar uur werk). Neem maar van mij aan: dit zijn echt geen incidenten!
De Trias Energetica: die heb ik niet zelf bedacht, maar dat hebben andere knappe koppen gedaan. En zij hebben echt wel de toepassing van duurzame energie als tweede stap aangemerkt. Google maar eens op ‘Trias Energetica’ en je zult worden overtuigd. Het is wel degelijk de bedoeling dan duurzaam (zeker op termijn) als vervanger voor fossiel moet worden ingezet.
Het spreekwoord luidt: ‘Verbeter de wereld, begin bij je zelf’. Laten we het initiatief voor verduurzaming dus niet (alleen) aan energie- en netwerkbedrijven overlaten, maar laten we ook zelf aktie ondernemen. In dat kader durf ik zelfs te stellen dat met name de minder bedeelden onder ons daar profijt bij zullen hebben. De eerste stap uit de Trias Energetica, mijn 4x UIT-regel, kost niks maar levert direct iets op. Voor de tweede stap, verduurzaming, geldt hetzelfde. Voorbeeld: zonnepanelen. Als je als huishouden zou besluiten om al het geld dat je met zekerheid de komende 8 jaren gaat betalen voor elektriciteit eens in één keer uit zou geven aan zonnepanelen, dan heb je de vervolgens 20 jaar lang gratis stroom. Ofwel 12 jaar pure winst; voor een gemiddeld huishouden circa € 12.000,- netto. Dat zou met name mensen met een kleine beurs moeten aanspreken. En met de landelijke duurzaamheidslening (tegen een 3% lagere rente dan de geldende marktrente) is financiering voor velen binnen handbereik. En met een gemiddeld schuin dakoppervlak van 25 m2 gericht op het zuiden kan bijna 3.000 kWh per jaar aan stroom uit zonnepanelen worden opgewekt. En dat is weer 85% van het verbruik van een gemiddeld huishouden. Lijkt me toch de moeite waard. Trouwens, de 15% die je dan tekort komt is doorgaans makkelijk te besparen door het consequent toepassen van de 4x UIT-regel. Of door het lezen en opvolgen van de adviezen, tips en trucs die ik in mijn boek heb beschreven. En zo wordt je dan uiteindelijk helemaal zelfvoorzienend qua elektrische energie. Het is mij zelf ook gelukt en ik ben echt geen rijke stinkerd. Hoe ik dat gedaan heb: kijk op http://www.energiemeester.nl/duurzaam.
April 12th, 2014 at 1:14 pm
@Frank, Mooi van die “knappe koppen”, voor mij komt zo min mogelijke fossiel gebruik voorop. Immers dat maakt vervanging van fossiel door duurzaam gemakkelijk en dus sneller mogelijk. Als bij verdubbeling van het energieverbruik de helft fossiel wordt opgewekt is er per saldo niets bereikt, eerder een verslechtering!
Dat met gedragsverandering veel te bereiken is – wel meer dan 15% besparing – is mij bekend. Veel kantoren gebruiken buiten werktijd evenveel of meer energie dan in werktijd.
Zonnepanelen zijn door gratis saldering zeker rendabel. Die subsidie wordt betaald door anderen, waaronder de laagste inkomens, die vaak geen eigen dak hebben en geen spaargeld. Nu de salderingsgrens vervallen is, gaat de meeste subsidie naar veelgebruikers, een onduurzame subsidie die een hoog verbruik aantrekkelijker maakt.
Natuurlijk is er niets op tegen om zelf aan de slag te gaan, maar de meeste winst is te bereiken bij grootverbruikers met goed overheidsbeleid. De onverschilligheid over overheidsbeleid – uitgezonderd het subsidiebeleid! – vind ik heel vreemd. Zeker alle beetjes helpen, maar leveren tesamen een beetje, terwijl enorme verandering nodig is.
April 13th, 2014 at 10:36 am
@Roland.
We zijn het uiteraard eens. Gebruik van fossiel moet geminimaliseerd worden. De duurzaamste energie is immers die energie die je niet verbruikt. Dus besparen. Daarna maximaal duurzaam inzetten. Kom je vervolgens nog een beetje tekort dan dat laatste deel met optimale efficiëntie fossiel opwekken. Dat is de volgorde van de Trias Energetica.
Voor huishoudens met de laagste inkomens en de kleinste daken zijn zonnepanelen nu inderdaad nog niet weggelegd. Maar voor de wat hogere inkomens inmiddels wel. En die zijn een dief van hun eigen portemonnee als ze geen zonnepanelen nemen. Als die groep is voorzien (en dan zijn we wel een aantal jaren verder) zijn de rendementen van zonnepanelen wellicht zo ver gestegen en de prijzen zover gedaald dat ze ook voor de huishoudens met de laagste inkomens op de kleinste daken interessant zijn. En dat hopelijk zonder subsidies, want subsidies zijn in wezen gruwelinstrumenten van de overheid. Weliswaar goed ter stimulering van de marktintroductie van een bepaalde techniek, maar vaak te kortdurend en inhoudelijk te wisselend voor een stabiele marktwerking. De gemiddelde levensduur van een subsidieregeling is minder dan 2 jaren. Daar ligt nog een taak voor de overheid.
Jij, en ik ook, willen een enorme verandering. Ik wil onze overheid zeker niet verdedigen, maar zij is echter zodanig verstrikt in een mix van allerlei belangen (economie, milieu, olie & aardgas, e.d.) dat ze slechts in de marge kan opereren. Grijpt de overheid aan de ene kant teveel in, dan dondert het zaakje aan de andere in elkaar. Ze moet dus balanceren over dunne scheidslijnen die allerlei belangen met elkaar verbinden. Dat geldt overigens wereldwijd. Van hogerhand zullen derhalve alleen kleine stappen over grote tijdsperiodes worden genomen. Dus moeten we met zijn allen ook van onderop met eigen initiatieven onze doelen nastreven. Uiteindelijk ontstaat er een sneeuwbaleffect dat ook de overheid niet meer kan negeren en daar in mee zal moeten.
Ik stel voor dat we deze discussie beëindigen, want het is inmiddels wel duidelijk dat we allebei dezelfde richting op willen. Ik laat jou nog een laatste woord, maar zal daar niet meer op reageren. Dank voor je inbreng.
April 13th, 2014 at 1:09 pm
@Frank, Minder fossiel staat voor mij voorop zowel als besparing als door vermindering met efficiëntie, Daarna volgt vervanging van fossiel, dus niet aanvulling! met duurzaam.
Volgens mij verschillen we dus, zoals ik al eerder aangaf. Ook in Duitsland, voor velen het voorbeeld land, heeft duurzame energie nauwelijks tot minder fossiel geleid, maar juist minder atoomenergie. De bijdrage van duurzaam aan minder fossiel spreekt dus niet voor zich!
We zijn het eens dat zonnepanelen subsidie vooral naar hogere inkomens gaat en daarmee de inkomens-verschillen vergroot. Voor mij is dat niet duurzaam, al is het maar daar hogere inkomens verhoudingsgewijs het milieu zwaarder belasten, zoals door hun vlieggedrag. Dit punt lijkt een taboe.
Bizar als de laagste inkomens pas in aanmerking komen als subsidie overbodig wordt!