Energiebesparing mislukt door gebrek aan praktische kennis
Geplaatst door Arie Kroon in Energiebesparing Geef een reactie
De les uit 40 jaar praktijkervaring met energiebesparing in de gebouwde omgeving, variërend van woonhuizen tot verpleeghuizen en de eigen nulenergiewoning, is dat alles wat fout kan gaan ook fout gaat. De ‘Wet van Murphy’ geldt ook in de bouw. Het gebrek aan praktische kennis en (regel) technisch inzicht in de hele keten van opdrachtgever tot cv-monteur is soms schrikbarend. Als op dat punt niet snel verbeteringen worden bereikt zal er van een besparingsdoelstelling van 20-30 procent niets terechtkomen, laat staan van ambitieuzere reducties. Dit terwijl in onze praktijk 50 procent besparing in bestaande utilitaire bouw relatief gemakkelijk met kosteneffectieve maatregelen bereikt kan worden.
Juist de introductie van geïntegreerde klimaatsystemen met PV en bijvoorbeeld warmtepompen vergt meet- en regelkennis en blijvende monitoring van de echte prestaties, die nu vaak ontbreken. Tevens is er onvoldoende controle op fabrikanten en leveranciers van zogenaamde klimaatneutrale technieken en concepten, waarover door de groene hype te hoge verwachtingen gewekt worden, die in de praktijk niet waargemaakt worden, zoals bij warmtepompen.
Recente berichten in Trouw:
- in talloze verpleeg- en verzorgingshuizen is het bloedheet
- de EU gaat de bouwsector financieel helpen mits die energiezuiniger gaat bouwen
- Nederland moet van het Innovatieplatform een “knooppunt van kennisindustrie” worden
- het kabinet stelt miljoenen beschikbaar voor energiebesparing in gebouwen
- in Nederlandse auto- en metaalbedrijven staan duizenden technische banen op de tocht door de kredietcrisis.
Wat hebben deze berichten met elkaar te maken? Technologisch worden we steeds knapper en presteren machines en installaties steeds beter met minder energie. Nooit eerder was er zoveel aandacht voor groen en ‘klimaatneutraal bouwen. Architecten en ingenieurs willen met ‘duurzaam bouwen’ aan de slag. Isolatie- en energieprestatie- eisen in de bouw zijn aangescherpt. Gemeenten willen binnen twee decennia ‘klimaatneutraal’ worden. Het klimaatbeleid lijkt te werken.
Toch neemt het gasgebruik per hoofd nauwelijks af en neemt dat van elektriciteit al jaren toe en dreigt de CO2-uitstoot nog verder te groeien, na een tijdelijke dip door de kredietcrisis. De EU en Nederland hebben ambitieuze klimaatdoelen met 20 of 30 procent vermindering van het energiegebruik en de CO2-uitstoot tot 2020. Nog ambitieuzere reducties van 50-80 procent per 2050 lijken onafwendbaar. Behalve door alternatieve energieopwekking moet de beoogde afname van de totale mondiale CO2-uitstoot – die bij ongewijzigd beleid tot 2050 zal verdubbelen – voor bijna de helft door energiebesparing bereikt worden. Het klimaatbeleid en de voorzieningszekerheid vragen nog een enorme inzet van de sectoren bouw, verkeer, huishoudens en industrie om het huidige energiegebruik per hoofd meer dan te halveren – rekening houdend met bevolkingsgroei en welvaartstoename – zonder dat onze kinderen als bejaarde in de kou komen te zitten.
De praktijk
Die enorme besparingspotentie is er, maar de oververhitte verzorgingshuizen symboliseren het probleem dat daar in de praktijk nog weinig van terecht komt. De bejaarden wonen in het topje van de ijsberg: de hele sector van utilitaire gebouwen, scholen en kantoren heeft nog nauwelijks de besparingsmogelijkheden die al jaren beschikbaar zijn benut. Uiteindelijk verspillen deze gebouwen de miljarden kubieke meters aardgas die de afgelopen decennia dankzij isolatie en hr-ketels in particuliere woningen zijn bespaard. Zelden komen we in onze adviespraktijk gebouwen tegen waar niets meer te besparen valt, integendeel. Zelfs recente gebouwen die als ‘duurzaam’ of klimaatneutrad ontworpen zijn blijken bij doormeting van het energiegebruik per prestatie-eenheid weinig duurzaam en al helemaal niet klimaatneutraal. Bijvoorbeeld het hoofdgebouw van VROM (waar overdag in vrijwel alle lege kamers het licht brandt!), kantoren van milieuorganisaties en sommige met de nieuwste apparatuur volgestouwde duurzame kantoren.
Zo kreeg de architect van een zogenaamd ‘klimaatneutraal gebouw daarvoor een prijs terwijl de beweerde besparingen niet objectief zijn aangetoond. Hetzelfde geldt voor enkele zogenaamde nulenergiewoningen (waarin evenveel zonne-energie wordt opgevangen als wordt verbruikt) die niet kunnen aantonen dat zij werkelijk 0-energie bereikt hebben. Een ander voorbeeld uit de praktijk: een recent gebouwd verzorgingstehuis met 60 eenheden, dat ten gevolge van de gestelde zomertemperatuureisen en ondeskundig beheer 1 miljoen kWh per jaar gebruikt, ruim 12.000 kWh per bewoner -vier maal wat een gemiddeld gezin gebruikt!
In de praktijk kunnen met bestaande technieken en ketels en redelijke terugverdientijden (<10 jaar) besparingen tot een factor 2 of 3 behaald worden, zoals blijkt uit enkele verzorgingstehuizen waar wij – met behoud van comfort – het gasverbruik in enkele jaren teruggebracht hebben van circa 300.000 m3 tot 200.000 en van 200.000 tot 80.000 m3 per jaar. Over de levensduur van zo’n gebouw genomen gaat het dus om miljoenen m3, gelijk aan hele woonwijken! In menig tehuis of kantoorgebouw wordt jaar in jaar uit minstens 100.000 m3 gas en tienduizenden kWh verspild die met slimmer ontwerp en vakkundige installatie en beheer bespaard kunnen worden. Daarbij gaat het om meer dan onnodig brandende verlichting, te frequente groepsvervanging van TL-buizen en spaarlampen of verouderde ketels.
In sommige gevallen werden enorme investeringen in warmtepompen gedaan (waarvan het rendement door de producenten schromelijk overdreven wordt) waarna die pompen in primaire energie meer gebruiken dan ze opleveren aan thermische energie. Regelmatig komen we uitgeschakelde wkk-installaties tegen of worden recent geïnstalleerde energiebesparende voorzieningen bij renovatie of verbouwing verwijderd. EPC-adviezen worden verkeerd uitgevoerd door op isolatie of zonwering te bezuinigen ten gunste van technische snufjes, die uiteindelijk wegens de hoge kosten geschrapt worden, waardoor het hele ontwerp niet meer klopt qua warmte-of koudebehoefte. Achteraf moet dan extra koel- of verwarmingscapaciteit ingebouwd worden, wat duurder is dan extra isolatie. In veel gebouwen werken verwarming en koeling gelijktijdig. Het aan het eind van een ontwerpproces wegbezuinigen van essentiële onderdelen van een integraal binnenklimaatsysteem, zoals intelligente temperatuurregelingen, leidt niet alleen tot oververhitte bejaarden maar ook tot oververhitte gasrekeningen. Door bijvoorbeeld 10.000 euro op software te bezuinigen wordt over de technische levensduur 100.000 euro aan gas verspild. Helaas worden besturen en beheerders van instellingen in de zorg en onderwijs of in de kantorensector niet op hun energiebesparingsprestaties afgerekend en hoeven ze blijkbaar over dat deel van het budget geen verantwoording af te leggen.
Ook komt het voor dat een installatie met te veel toeters en bellen wordt geadviseerd, waardoor een zodanig ingewikkelde regelsituatie ontstaat dat niemand weet hoe het werkt, laat staan dat een technisch ongeschoolde beheerder er energie-efficiënt mee kan omgaan. Resultaat: 300 procent meerverbruik in plaats van ‘klimaatneutraal’. Of een modern kantoorgebouw waar de ene helft van de installatie door foute koppeling van koud-warmleidingen tegen de andere helft inwerkt zonder dat de installateur dat ontdekt. Ook in oudere gebouwen en kerken gaat het vaak mis doordat ondeskundig ontworpen installaties tot grote temperatuurverschillen leiden met houtrot, beschadigde orgels en gebarsten grafstenen als gevolg, terwijl het binnen nog steeds te warm of te koud is. PEN en andere kerken schieten hier soms ernstig tekort als beheerders van geld en schepping.
Kortom, energiebesparing begint bij management/opdrachtgevers, maar wordt alleen bereikt door nauwkeurig analyseren en monitoren van alle systeemcomponenten en hun prestaties, en door deskundige afstelling, inregeling en beheer door goed geïnstrueerd personeel.
De oorzaken
Uit de vele praktijkvoorbeelden moet geconcludeerd worden dat dit geen incidenten zijn maar dat structurele oorzaken de noodzakelijke 20 – 30 procent energiebesparing in deze sector blokkeren, zoals ook blijkt uit onderzoek van AgentschapNL. Energiebesparing staat of valt met meten: meten is weten. Zonder voormeting nauwkeurige monitoring van gebruik en prestaties weten installateurs noch beheerders hoeveel kuub of kilowatts bespaard worden en of besparingsmaatregelen werken. Zonder duidelijke meetresultaten – of door ontbrekende of ondeskundig opgestelde meetapparatuur – kan er niet ‘afgerekend’ worden op prestatie; het energiebudget kan dan door beheerders noch toezicht houdende besturen beoordeeld worden. De enorme gasrekeningen van instellingen lijken niettemin geen probleem, ze worden toch wel betaald. Niemand is verantwoordelijk, terwijl besparingen van tonnen mogelijk zijn! Energiekosten wegen blijkbaar minder dan personeelskosten, goedkoop is duurkoop, ook bij energie.
Ook de verantwoordelijkheden in de keten van ontwerp>bouw>beheer zijn onduidelijk en werken energiebesparing tegen. Architecten en aannemers hebben in de regel geen kaas gegeten van energiebeheer of installaties, opdrachtgevers en instellingsbesturen evenmin. Hoe groter de besturen en hun budgets, hoe minder betrokkenheid bij een (school)gebouw. Alleen de grotere installateurs hebben de vereiste kennis in huis maar hebben er zelf geen belang bij om maximaal mogelijke besparingen na te streven omdat die kostenverhogend zijn – ongeacht de terugverdientijd.
De (6) fabrikanten van regelapparatuur hanteren eigen componenten en processen en werken niet met één standaard; adviseurs en installateurs kennen maar een deel van de producten en installaties. Daarnaast knijpen de aannemers de onderaannemers en installateurs uit om alles zo goedkoop mogelijk te doen, en zo worden – penny wise, pound foolish – essentiële regeltechnieken wegbezuinigd door leken. Architecten, aannemers en installateurs zien nooit de gas-en stroomrekening en wassen hun handen in onschuld als die tegenvalt. Aannemers verdienen grof geld aan begeleidingskosten die zij niet maken of niet vakkundig kunnen verrichten. Als de installatie wel state-of-the-art is, wordt er vaak bezuinigd op het inregelen en nameten ervan. Deze praktijk is vergelijkbaar met een dure zakenauto die met te lage bandenspanning en ontregelde ontsteking wordt afgeleverd, die nooit APK gekeurd wordt, waarvan het verbruik niet wordt bijgehouden en die zonder rijbewijs bereden wordt. Kantoren worden steeds vaker kortdurend geleasd, reden waarom er al helemaal niet in besparingstechnieken of alternatieve energie geïnvesteerd wordt. De afschrijvingstermijn van drie jaar, die veel bedrijven hanteren, belemmert de investeringen die op iets langere termijn rendabel zijn, terwijl gebouwen en installaties feitelijk decennia meegaan. Dit is strijdig met Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.
Gebrek aan praktische deskundigheid
Investeren in regeltechniek kan op korte termijn het gasgebruik flink reduceren, evenals inregelen van slecht afgestelde installaties, maar de potentie van deze verbeteringen wordt dus niet benut. Zelfs als actieve gemeenten in de milieuvergunning aanvullende eisen stellen aan de energieprestaties, blijven die onuitgevoerd doordat bedrijven en gemeenten de deskundigheid missen om de effectuering ervan te kunnen beoordelen. Het gebrek aan energiedeskundigheid lijkt alleen maar toe te nemen – op alle niveaus – doordat dit geen ‘vak apart vormt binnen de technische opleidingen en het de glamour mist van iets als computergestuurd ontwerpen. Het meest is er gebrek aan praktischtechnische kennis en inhoudelijke deskundigheid op middelbaar en lager technisch niveau, precies wat de bouwsector en installatiebranche nodig hebben. Hetzelfde geldt voor de beheerders, waar de conciërges en kosters vervangen zijn door computers, maar wie stelt dié energie-efficiënt in? Dure ingenieursbureaus en adviseurs missen vaak de praktische kennis die nodig is om de beschreven missers op uitvoeringsniveau te voorkomen, en veroorzaken die zelf door cumulatie van technische snufjes. Door pensionering gaat er meer praktijkkennis verloren dan er bij komt, zelfs cv-monteurs missen soms de basiskennis om een radiator correct te monteren! De behoefte aan ‘expertise van hand & hoofd’ neemt juist enorm toe nu de installaties ingewikkelder en computergestuurd worden om energie te besparen.
Oplossingen
De oplossing ligt in de gesignaleerde problemen besloten:
1) Ook aan utiliteitsbouw moeten strenge energieprestatie-eisen gesteld worden, vanuit MVO-principes en vanwege de enorme hoeveelheden gas en stroom die nu verspild worden
2) In de ontwerp- en bouwfase moeten architect en aannemer en installateur ontkoppeld worden zodat de installateur meer bepalend én verantwoordelijk wordt c.q. afrekenbaar (positief en negatief) en budgetten en eisen voor energiebesparing worden gewaarborgd.
3) Op alle niveaus moeten de opleidingen en de praktische kennis op energietechnisch vlak verbeterd worden en toegespitst op energiebesparing.
4) Doorbreking van de situatie dat niemand verantwoordelijk is voor de verspilling en energiekosten is cruciaal zodat beheerders en instellingsbesturen bewust en verantwoordingsplichtig gemaakt worden voor het energiebudget en de besparingsinzet.
5) De Europese en nationale energie-en klimaatdoelen moeten dwingend doorwerken in eisen per instelling of categorie gebouwen.
6) Dat vergt betere monitoring en constante meting van de energieprestaties van gebouwen én van organisaties, met sancties bij overschrijdingen.
7) Tienduizenden grote gebouwen moeten dus stuk voor stuk energetisch onderzocht en ‘CO2- gerenoveerd’ worden. Dat zal top-down aangestuurd en bottom-up uitgevoerd moeten worden.
Dit alles vergt ook een cultuuromslag, weg van kortetermijndenken bij managers, controllers en bestuurders, stoppen met ‘groene window dressing’ bij fabrikanten, en meer ‘inclusief denken’ en handelen (gericht op besparing) op alle beslissings- en uitvoeringsniveaus waar de energieverspilling nu structureel wordt veroorzaakt. Bij praktijkmensen en jongeren zal de liefde voor praktischtechnisch werken (en vuile handen) het weer moeten winnen van de hang naar comfort- en statusgericht beeldschermwerk. Architecten en ingenieurs zijn er genoeg, wat nodig
is zijn duizenden goed opgeleide energie- en installatietechnici op lager en middelbaar niveau en betere overdracht van aanwezige praktijkkennis, anders zal het niet lukken. Als de politiek, de energiesector, de bouwsector en het technisch onderwijs dit niet oppakken, verzeilen we vanzelf richting klimaatfopspeen kernenergie (waarvoor óók onvoldoende expertise is). Alleen door een grootschalige energietechnische sanering van gebouwen en een vlotte organisatie van de uitvoering kan bereikt worden dat de enorme besparingspotentie (>50%) in de utilitaire bouwsector gerealiseerd wordt. Goed voor de economie en het klimaatbeleid en goed voor de scholieren, kantoorwerkers en de bejaarden in die gebouwen. En werk zat voor de technici die in de bouw, metaal- of autosector overbodig worden…
Door Arie en Martin Kroon
Dit artikel is eerder gepubliceerd in RCCK.
March 12th, 2012 at 2:01 pm
Is de drijfveer van ‘energiebesparing’ wellicht niet de gedachte van de overheid om ‘business as usual’ de klanten (langer) aan fossiele brandstof te ketenen in plaats van het zoeken en direct toepassen van oplossingen rondom duurzame energie?
March 12th, 2012 at 6:58 pm
Uitstekend stuk, de vinger op de zere plekken. Ik denk dat alleen een samenwerking tussen; belangen verenigingen in de installatie branche, toeleveranciers, opleiders, vastgoed, facilitair beheerders en overheid, een verschil kan maken en dit (deels) kan oplossen. Nu lijken deze partijen het apart net niet interessant genoeg te vinden om er veel aan te doen.
March 12th, 2012 at 9:43 pm
Deels een herkenbaar beeld. Deels een eenzijdig verhaal. Dat een op papier energiezuinig gebouw in de praktijk nog veel zuiniger kan is me al langer duidelijk. Dat het lastig is om je installatie goed ingeregeld te krijgen ook, zeker prive is het me niet meegevallen om installateurs / EPA adviseurs te vinden die mee wilde denken over mogelijkheden.
Dat het ook anders kan gaan dan hierboven geschetst blijkt bijvoorbeeld uit de resultaten die mijn collega’s samen met Parkstad Energiediensten en Essent hebben behaald in het nieuwe A-label pand van Essent: 20% extra energiebesparing.
http://www.struktonworksphere.com/nl-nl/Nieuws/NieuwsArchief/Pages/StruktonWorkspherewintEssentFacilitatoroftheYearAward2011.aspx
Andere projecten (van Strukton en andere bouwbedrijven) laten zien dat het ook goed kan gaan. Samenwerking tussen de verschillende partijen en soms ook simpelweg nieuwe, langjarige contractvormen kunnen daarbij zeker een handje helpen om uit de korte termijn cyclus te stappen. Opdrachtgevers kunnen daarbij een rol spelen door de exploitatielasten ook mee te laten wegen in de beslissing en niet enkel naar de initiele investering te kijken.
March 13th, 2012 at 12:24 am
Mooi verhaal, laat op pijnlijke wijze inzien waar de missers zitten. Als ik kijk om mij heen en je hebt het over duurzaamheid, dan is vaak de reactie, ach het is maar een klein verschil. Vaak begint het al bij de verlichting, wat maakt een led tl uit, dit zijn al energie zuinige tl lampen. Of; de winters zijn steeds minder koud, 3 dubbel dikke muren is onzin. Al die ogenschijnlijk kleine verschillen, maken 1 groot verschil, namelijk een energie zuinig gebouw. Waar ook dingen mis gaan is bij de gebruikers. Als je een klassiek gebouw hebt en je stapt over op goede led verlichting. De ketel wordt waterzijdig ingeregeld, men ventileert goed en men zet een setje zonne panelen op het “grote” dak, dan heb je zonder verbouwing al een flinke stap in de goede richting gemaakt. Voor velen (hoe lang nog) en vooral ook bouw bedrijven is het nog steeds zo dat er te weinig wordt gedaan met de huidige kennis van kosten besparing op energie. Waar ik woonachtig ben, wil men een wijkgebouw gaan (ver) bouwen en je ziet dat er nauwelijks wordt gekeken naar energie besparende maatregelen. Men is zich bewust van goede installatie, maar als men de verwarming moet vervangen (nieuwe ketels), wordt er nog niet gekeken naar een warmtepomp of andere voorzieningen. Een zeer mooi dak op het zuiden wat smeekt om een pv installatie denkt men niet aan en dat terwijl er via allerlei kanalen vergoedingen daar tegen over staan. Ik denk dat bouw bedrijven die meer “groen” denken juist nu wel eens grote kans hebben het te overleven. Zeker als men in de gaten krijgt, dat een gebouw hele lage exploitatie kosten daardoor heeft,
March 13th, 2012 at 12:43 pm
Een nogal eenzijdig verhaal, vrijwel alles mis gaat. De indruk wekt dit stuk, dat een warmtepomp alleen maar ellende en een hoog energie-verbruik geeft. Zeker “nooit was er zoveel aandacht voor groen en ‘klimaatneutraal bouwen” maar vooral als modieus en nauwelijks gericht op de praktijk. Neem de bewering dat “het gasgebruik per hoofd nauwelijks afneemt”. Het gasverbruik per woning is in zo’n 30 jaar gehalveerd, noem een andere sektor met zo’n prestatie? Bij de auto daalt het energieverbruik per km niet, ondanks al die technieken. Het energieverbruik voor verlichting daalt ook niet, ondanks de spaarlamp.
Opvallend bij deze voormalige VROM medewerker is, dat de overheid uit de wind blijft. Regelgeving en normen los van de praktijk komen van de overheid! “duidelijke meetresultaten” doen er niet toe, de norm is enkele een papieren norm zoals de EPC, waar met een ingewikkelde berekening aan voldaan kan worden, los van het energieverbruik in de praktijk! Dan lokt je als overheid dit prutswerk uit!
Voor een bestuurder is het gemakkelijker te pronken met weer een zwaar gesubsidieerd dak met zonnepanelen, dan met weinig zichtbare maar forse energiebesparing en betere opleiding, eerder inschakeling van de installateur, meer samenwerking e.d gaan niet vanzelf. Een “cultuuromslag” gaat niet vanzelf. Energiebesparing mislukt niet door kennisgebrek, maar door gebrek aan prioriteit.
Opmerkelijk dat “meting van de energieprestaties, met sancties bij overschrijdingen” bijna als laatste genoemd wordt, dat dient voorop te staan. Wat is de zin van normen, die het verbruik niet verminderen? Waarom verplicht de overheid niet om in een milieuverslag het energieverbruik over de jaren per m2 per werker e.d te vermelden? Waarom zorgt de overheid niet een heffing bij apparaten gekoppeld aan het energieverbruik? Minder belasting voor zuinige auto’s blijkt goed te werken, te goed zelfs!
March 13th, 2012 at 4:39 pm
@3 Deze toegekende prijs past wel bij dit verhaal. De (mogelijke?) besparing van 20% – herinrichting parameters, WKO balans, energieteam – wordt op geen enkele wijze omschreven laat staan gemeten. Waarschijnlijk zijn het de bekende “goede voornemens”
March 13th, 2012 at 9:48 pm
@5 ik ben het met je eens dat de EPC norm niet het meest helder is. We hebben ons prive huis behoorlijk energiezuiniger gemaakt, maar de EPC/energielabel is nauwelijks gewijzigd. Het aardgasgebruik is wel gehalveerd. Daar staat tegenover dat je als marktpartij niet blind hoeft te varen op de normering van de overheid. Bij de huidige energieprijzen zou je verwachten dat een beetje marketeer een huis met lage energierekening onderhand wel aan de man zou kunnen brengen.
@6 ik zal intern navragen of het bij goede voornemens blijft. Zelf denk ik dat het niet blijft bij “goede voornemens”, maar dat zal ik checken. Strukton is daarnaast bij voldoende projecten met harde prestatie afspraken betrokken, bv. de ESCo Rotterdamse Zwembaden waar een gegarandeerde energiebesparing wordt behaald.
March 14th, 2012 at 9:34 am
@7 De kop van dit artikel had moeten zijn: “energiebesparing mislukt door onverschilligheid” De huidige milieuwet kan tot maatregelen voor besparing leiden, mits die in 5 jaar worden terugverdiend. Met de huidige rente niet zo moeilijk, maar de overheid heeft weinig belangstelling voor handhaving, uiteraard door goed geschoold personeel!
Bestuurders vinden strooien met subsidies veel leuker. Dat lokt goed geschoold subsidiekundigen en remt de ontwikkeling, zoals blijkt als de subsidie mindert. Zonnepanelen is daar een mooi voorbeeld van.
March 14th, 2012 at 11:38 pm
@Roland,
De kop van dit artikel had moeten zijn: “energiebesparing mislukt door terugverdientijd”. Als morgen bij de GAMMA 5kWp Solar in de aanbieding is voor €400 inclusief inverter wil je niet weten hoe snel de daken vol liggen. En de boeren die gaan hobby boeren naast hun solar inkomsten. Wat nou mais? De opbrengst van mais is maar €1700/ha.
March 15th, 2012 at 7:42 am
@ Wim,
en het milieu zal daar niets bij winnen. Dat is namelijk één van de spijtige zaken aan ‘milieumaatregelen’ die uitsluitende genomen worden vanwege financiële (korte-termijn)-belangen en zonder achterliggende ecologische gedachtegoed. De theoretische energiebesparing wordt gecompenseerd door meer energieverbruik of het uitgespaarde geld wordt in zeer veel gevallen geïnvesteerd in niet duurzame uitgaven of gedrag (extra vakantie, materiële welvaart, …). (Het gegeven dat jij energiebesparing lijkt gelijk te stellen met de installatie van meer vermogen aan meer duurzame energiebronnen zou wel eens veelzeggend kunnen zijn.)
Dat betekent natuurlijk niet dat het goedkoper worden van o.a. minder vervuilende energieproductie (ik spreek bewust niet van milieuvriendelijke of CO2-neutrale energieproductie, want dat is een fabeltje en ik houd niet van die modewoorden die vooral gebruikt worden voor greenwashing) geen goede zaak zou zijn. Het zou het immers voor mensen die echt milieubewust denken, financieel veel makkelijker maken om in productie van meer duurzame energieproductie te investeren.
Het uiteindelijke milieu-effect van het veel goedkoper worden van b.v. fotovoltaïsche cellen zou echter veel kleiner zijn dan veel mensen hopen/denken.
Denk je trouwens dat die mais dan opeens niet meer zou geproduceerd worden en iedereen een pak minder vlees zou gaan eten (het een is onlosmakelijk met het ander verbonden)?
March 15th, 2012 at 12:09 pm
A Allemaal.
Op zich een goed stuk, dat de stand van zaken binnen de BV Nederland weergeeft, zoals het is. Het is ook een “typisch” Nederlands stuk waarbij met Nederlandse ogen naar de Nederlandse situatie wordt gekeken. En dat ervaar ik, als in Duitsland wonende Nederlander steeds vaak als “”grappig””, maar ook tegelijkertijd als “”verwonderend”.
Ooit waren nederlanders de handelaren van de wereld, en brachten we goede producten over de hele wereld. Hier in Duitsland zei men ooit: wij bouwen de beste producten en machines ter wereld, maar we hebben altijd een Nederlander nodig om het succesvol te vermarkten.
Mijn vraag aan jullie is een simpele: “waar is dat elan gebleven?””
Technologisch zijn wij hier in de BRD veel verder dan jullie, en elke techniker schept er eer in een zo technologisch goed mogelijk product samen te stellen, in te regelen en op te leveren. Daarnaast stimuleert ook onze Wetgeving dat. Want 1 van de bouweisen bijv. is: Wij bouwen naar laatste stand van techniek. M.a.w. als ik een huis kan bouwen dat energie oplevert, dan moet ik dat doen. En ja, de toelevering aan het net is dan tegelijkertijd ook goed geregeld. Als ik dan kijk naar de Nederlandse gemillimeterde wetgeving en jullie wijze van omgaan met energie en energiepolitiek, dan kan ik wel janken.
Dan vraag ik me in verwondering slechts af? Kijken jullie niet meer bij de buren tegenwoordig? Want datgene waar jullie zo mee worstelen heeft men hier tamelijk voortvarend en degelijk opgelost en men leert nog elke dag bij en implementeert.
En neen het is natuurlijk niet alleen goud dat blinkt. Renaat wijst terecht op missers, en op allerlei zaken die het publiek wordt aangepraat. Soms ten onrechte. Maar wat er nu in NL gebeurt, namelijk dat jullie vastrotten in een veelheid van inmiddels totaal onwerkbare regelgeving, en daar niets aan doen, kan natuurlijk niet. En dat zul je eerst moeten oplossen voordat je verder kunt. En het moet gezegd: Gerd Schroeder en zijn team hadden dat in de jaren 90 al door. Die kabinetten hebben 75% van alle regelgeving in de papiervernietiger geflikkerd en de rest hervormd tot heldere en hanteerbare regels. Daarvan heeft Angele Merkel daarna dankbaar kunnen profiteren tot meerdere glorie van de huidige economie van Duitsland.
Toch maar eens over de grens komen kijken denk ik, en daarna eerst goed jatten wat al door anderen is bedacht. Daar waren jullie in NL vroeger al ongekend goed in zo vertelt de geschiedenis. Dus waarom dit spel niet opnieuw herhalen? Als consultant wil ik jullie graag helpen om die lijnen tot stand te brengen. Dat helpt zowel NL als de BRD vooruit.
March 15th, 2012 at 6:19 pm
@Jan Willem Hajee, Kijken jullie niet meer bij de buren? Zeker wel, bij mijn fietsbezoeken geraak ik wel eens langs die enorme kraters voor de bruinkool winning. Verder lees ik dat het Duitsland weer gelukt is om hun ondergrondse, volsterkt onrendabale kolenwinning door Europa te laten subsidieren. Zeker de banen blijven nog een tijdje behouden, maar erg gezond is dat werk niet. Ook lees ik dat Duitsland dwars ligt bij de aanscherping van de CO2 uitstoot van auto’s. Intussen staan er zoveel windmolens in Noord Duitsland dat in windrijke tijden elektriciteit verloren gaat, daar het net tekort schiet. Toegeven met het Greenpeace plan voor de omzetting in windgas loopt Duitsland weer voorop.
Niet alles is kommer en kwel. Ook in de bouw kunnen we veel van onze buren leren.
March 16th, 2012 at 9:31 am
@Renaat met “goedkopere minder vervuilende energieproductie” kan de energiebesparing ook teniet worden gedaan. Als mensen veel meer spaarlampen gebruiken dan voorheen gewone lampen, verdwijnt de winst.
Nog zotter zijn de zwaar gesubsidieerde produkten, zoals bij zonnepanelen of de elektrische auto met gratis opladen.
Een effektieve energieheffing zoals een vliegtax is veel zinniger. Energiesubsidies gaan vooral naar veelgebruikers met hogere inkomens. Met een klein dak heb je weinig ruimte voor zonnepanelen.
Vreemd dat milieugroepen ijveren voor de voordelen van de rijken.
March 16th, 2012 at 10:18 am
@ Roland, we zeggen eigenlijk hetzelfde 🙂
Ik weet trouwens niet of alle milieugroepen echt ijveren voor die subsidiesystemen. Maar ik ben dus (waarschijnlijk een van de weinige) voorstanders van een sterke stijging van de energieprijzen (bij veelgebruik), maar wel gecombineerd met de nodige maatregelen om ook mensen met minder geld en huurders in staat te stellen om meer duurzaam te wonen.
March 16th, 2012 at 12:58 pm
@Renaat,
Welke milieugroepen en dan vooral de grotere, keren zich tegen dergelijke (energie)subsidie en ijveren voor de effektieve CO2 heffing, vliegtax, zeevaartheffing e.d.? Hoe moet een hoge veelgebruikersprijs vorm krijgen?
March 16th, 2012 at 1:17 pm
@Renaat,
Je draait het net om. Eerst mensen millieu bewust maken, vervolgens dure dingen aansmeren is een lange weg te gaan. Zoniet doodlopend. Mensen zijn ten eerste geld bewust, en zo moet je ze ook behandelen. Gelukkig zijn er nog wat uitzonderingen.
“Het uiteindelijke milieu-effect van het veel goedkoper worden van b.v. fotovoltaïsche cellen zou echter veel kleiner zijn dan veel mensen hopen/denken.”
Waarom? Solar is schoon. En op grote schaal is fossiel overbodig.
Uiteraard word er nog mais en vlees geproduceerd, maar worden veel duurder.
Huurders kunnen nu ook duurzaam. Paar tientjes huurverhoging en dan krijg je panelen. Was op TV! Stijgende energie prijzen hoef je geen voorstander van te zijn. Dat gebeurt vanzelf. Tenzij duurzame bronnen veel goedkoper worden en er overproductie onstaat. Zeg maar a la de boterberg.
@Jan Willem Hajee
Dat hier in NL de politiek nu niet echt duurzaam staat te trappelen zijn we ook bewust. Maar een vergelijking met de BRD ligt vooral op het subsidie vlak. Ode aan Hermann Scheer! Zie jij de NL regering binnen afzienbare tijd het duurzame BRD beleid achterna gaan? Ach, leerden ze maar van onze buren.
March 16th, 2012 at 3:43 pm
@ Ronald,
ik spreek me vooral uit over de Belgische situatie, de Nederlandse ken ik minder.
Je zal me niet horen beweren dat de grote milieugroeperingen zich (voldoende) keren tegen bepaalde vormen van subsidies, ik zeg dat ze er niet echt voor ijveren. En wat de grootste natuurbeweging in Vlaanderen betreft (Natuurpunt) klopt dat zeker. En van de Bond Beter Leefmilieu lees ik regelmatig kritische geluiden over de huidige subsidiesystemen.
@ Wim, ik draai in ieder geval niet om wat Ronald zegt. Maar ik zeg inderdaad dat het positieve milieu-effect van o.a. energiebesparende maatregelen zeer beperkt tot zelf onbestaand is, als deze maatregelen enkel genomen worden vanuit financiële overwegingen. Dat is niet gewoon een visie, de paradox van de energie-efficiëntie is een feit. Dit toegepast op LED-verlichting wordt mooi toegelicht in een artikel van Lowtech Magazine: http://www.lowtechmagazine.be/2009/01/ledverlichting.html maar ook in het dagelijks leven merk ik vaak genoeg dat mensen energiebesparende maatregelen nemen zodat ze meer geld overhouden om ‘een extra reisje’ te maken. Of wat denk jij dat die mensen die zuiver geld willen besparen, met dat uitgespaarde geld gaan doen?
Hoewel energieproductie met fotovoltaïsche cellen veel minder vervuilend is dan fossiele brandstoffen is het gewoon heel erg kort door de bocht om het ‘schoon’ te noemen. Op de eerste volledig duurzame en schone productie van elektronica is het immers nog steeds wachten. En ook de winning van de andere grondstoffen zal niet zonder milieu-impact zijn.
(In België bestaat het systeem dat jij noemt niet.)
March 16th, 2012 at 11:22 pm
Goede vrienden uit Duitsland, zeggen vaak… Nederlanders, ze blijven net zo lang praten tot ze het bij rechte eind hebben. Waardoor ze vervolgens te laat zijn omdat feiten de stelling hebben achterhaald. Ze hebben gelijk. Heel mooi dat een adviseur een mooi rapport over een woning opmaakt, dat in potentie het huis “energie” vriendelijk is. En wat dan met de bewoners? Ik begrijp nog steeds niet, dat er (jammer genoeg) wordt gezegd dat energie besparende producten niet werken. Nou spit ik ook wel de Olino site door en heb nu de afzuigkap omgebouwd naar LED (de oude lampjes waren op) en heb nu nog slechts 2,3 Watt vermogen nodig om die lampjes te laten branden. De grap is dat we door bewuste keuzes, tips en trucs al richting de 40% besparing zijn gekropen, zonder dat we het idee hebben dat we aan comfort hebben ingeleverd. Heb de verwarming ketel anders ingeregeld (met dank aan de schrijvers van deze artikelen op de site) en krijg veel geld terug van de energie maatschappij. Wat we er mee doen? De volgende set zonne panelen aanschaffen natuurlijk! Met een beetje geluk krijgen we het voor elkaar om in combinatie van goed investeren in de juiste apparatuur en een relatief kleine pv installatie rond de 0 lijn qua stroom uit te komen. Ik weet zeker dat meer mensen dit ook doen. Ik heb dan nog steeds geen energie zuinige woning, maar kom wel heel erg ver! Dat stukje mis ik. Overheids beleid heeft een andere agenda, dus pak het zelf op. De grote fout vind ik dat Den Haag nog steeds niet wil schakelen op de grote veranderingen in Energie die er echt aankomen. Ze weten dat het gas in Slochteren bijna op is en het enige wat je hoort is dat de mensen niet hoeven te betalen om de ketel om te bouwen op een ander soort gas. Heel slim dat we een gas doorvoer land zijn en er iets aan verdienen, maar nog slimmer is het om ons meer onafhankelijk te maken. Mensen denken ook echt, dat door de onrusten in Iran de olie prijzen hoog zijn en door onrust in de wereld de prijzen blijven stijgen. Dit is slechts ten dele waar. De grote massa is zich nog niet (voldoende) bewust, dat ook de voedsel prijzen omhoog zullen gaan en de verre vakantie reizen erg duur worden door olie schaarste. Techniek alleen is het niet, maar helpt wel. Als het lukt om de mensen en vooral het algemene beleid meer toe te spitsen op duurzaamheid kan het heel veel gaan doen. Als we de gekochte tijd dan investeren in hernieuwbare energie, des te sneller dat gaat, des te minder de pijn, want de tijd is in het nadeel. Helaas is energie voor de schatkist een goede bron van inkomsten om de begroting op orde te krijgen en begrijp ik dat we zoveel mogelijk moeten verbranden om de kas te spekken, daarbij kijken ze naar sterk verouderde en of zeer partijdige energie rapporten die totaal niet stroken met de werkelijkheid, waardoor ze hopeloos de boot in gaan. Het succes in Duitsland wordt afgedaan met… We hoeven de buren niet na te apen en Zweden met het eigen rapport over peakoil, tja zal wel, Shell zegt olie zat. Hoe goed gelovig kun je zijn.
March 17th, 2012 at 12:53 pm
@Renaat,
Voor een koepel geeft de BBL – de Bond Beter Leefmilieu – veel aandacht aan energiebesparing, al lijken ze daar niet veel van te verwachten. Zoals ook in Nederland zijn ze niet echt voorstander van windmolens en opmerkelijk ook niet op zee, zolang de mogelijkheden op land nog aanwezig zijn. In Nederland is het eerder liever op zee dan op land.
Voor BBL is het zonaanbod groot genoeg om fossiele en nucleare energie overbodig te maken, al is onduidelijk hoe. Temeer daar het huishoudelijk elektriciteitsverbruik verdubbelt met de komst van e-auto, zodat netvergroting noodzakelijk is.
March 21st, 2012 at 3:19 pm
Een goed artikel waarin nog maar eens wordt aangetoond dat energie besparen meer is dan een hr ketel aan de muur hangen en een zonnepaneel op het dak gooien. Daadwerkelijk besparen met een goede kosten/baten verhouding begint bij een goed energieadvies en eindigd bij een juiste toepassing van de energiebesparende maatregelen.
May 13th, 2012 at 8:49 pm
Prima artikel. Nu we weten dat er veel mis gaat met de wamte regulatie van gebouwen, vraag ik me wel af of er een simpele lijst van vuistregels bestaat om uiteenlopende verwarmings/koeling apparatuur goed te laten funktioneren/ontwerpen. Zo moeilijk kan dit niet zijn toch?
May 19th, 2012 at 6:50 pm
Bij Netbeheerder Liander kunnen bedrijven hun pand laten doormeten en advies krijgen over maatregelen, zie http://www.liander.nl/liander/producten_diensten/elektriciteit/kantoorinkaart/kantoor_in_kaart.htm
April 23rd, 2018 at 2:08 pm
Goed verhaal, waaruit blijkt hoe moeilijk het is. Ik ben daarom lid geworden van Energie vanOns in ASSEN, (verenigingen van cooperaties door het hele land. Zij komen bij je thuis en geven een rapport en de raad welke besparingen het beste zijn. Dat is voor ieder huis anders. In de bovenstaande artikelen is de naam van Hermann Scheer van de Grune gevallen. Ik kan alleen op Groenlinks stemmen en hoop zo de neuzen allemaal de goede richting op te krijgen, zodat het milieu niet verder verstoord wordt