OliNo

Lioris presenteert een 120 cm lange led-TL buis. Het bezit een matte kap over de leds heen (frosted). Er zit behoorlijk wat intelligentie in om deze lamp dimbaar te maken in 4 standen. Zo is het mogelijk om gehele sets van lampen op hetzelfde net in 1 keer in dezelfde dimstand te zetten. Het dimmen is tevens uitgetest in dit artikel.

De lamp geeft koudwit licht en bevat 364 smd ledjes achter de matte kap.

In dit artikel staan allerlei interessante lampparameters, zoals ook opgenomen in de Eulumdat file.

Zie voor een vergelijk met andere lampen dit overzicht.

Samenvatting meetgegevens

parameter	meting lamp	opmerking
Kleurtemperatuur	6901 K	Koudwit.
Lichtsterkte Iv	539 Cd	Gemeten recht onder de lamp.
Stralingshoek	129 deg	107 graden is de stralingshoek voor het C0-C180 vlak (lengterichting vd buis). Loodrecht hierop is deze stralingshoek 129 graden (dit is het C90-C270 vlak).
Vermogen P	24.3 W
Power Factor	0.99	Met deze powerfactor geldt dat voor iedere 1 kWh aan netto vermogen, er 0.1 kVAhr aan reactief vermogen is geweest.
Lichtstroom	1843 lm
Efficiëntie	76 lm/W	Iets lager dan dezelfde lamp zonder matte kap
CRI_Ra	79	Color Rendering Index oftewel de kleurweergave-index.
Coördinaten kleursoort diagram	x=0.3083 en y=0.3138
Fitting	TL	Deze led-TL wordt direct op de 230 V aangesloten. Zo is deze ook getest.
PAR-waarde	5.3 μMol/s/m2	Het aantal fotonen wat een gemiddelde plant ziet in het licht van deze lamp, geldend op 1 m afstand van de lamp.
S/P ratio	2.2	Dit is de factor die aangeeft hoeveel keer efficienter deze lamp is in het generen van visueel effectief licht voor het menselijk oog, bij nachtgevoeligheid (vergeleken met daggevoeligheid).
D x L buitenafmetingen	30 x 1197 mm	Buitenafmetingen van de lamp (D = diameter).
L x B afmetingen lichtruimte	1150 x 30 mm	Diameter van het gebied waar het licht vandaan komt. Dit is gelijk aan de oppervlakte van de matte plaat die over de leds heen geplaatst is. Deze parameters worden in een Eulumdatfile gebruikt.
Algemene opmerkingen		De omgevingstemperatuur gedurende de hele set van metingen was 23-23.5 deg C. Opwarmeffect: gedurende de opwarming nemen de verlichtingssterkte en het opgenomen vermogen af met 6 %. Spanningsafhankelijkheid: het opgenomen vermogen en de verlichtingssterkte zijn lineair afhankelijk van de aangeboden spanning. Info van de producent: de lamp is veilig gemaakt voor installatie; er komt geen schok wanneer de ene helt van de buis in ene spanningsvoerende steker wordt geplaatst en men raakt het andere eind met de hand aan. De lamp is getest in de dimstanden 100, 75, 50 en 25 %.
Meetrapport (PDF)
Eulumdat file		Rechtsklik op het icoon en sla het bestand op.

Overzichtstabel

Let op: De meting is gedaan in het verre veld (ver genoeg van de lamp af zodanig dat deze gezien kan worden als een puntbron, dit betekent minimaal 5x de grootste afmeting van het gebied waar licht uitkomt (=lichtruimte)). Deze gegevens zijn omgerekend naar resultaten op de in deze tabel staande afstanden van 0.25 m – 5 m.

Wanneer de afstand tot de lichtbron kleiner wordt dan 5x de maximale lengte (hier 5x 1150 mm) dan is de lichtbron niet meer als puntbron te zien maar zit men in het nabije veld. Daar zullen de waardes lager uitvallen.

Met de Eulumdat file en met een berekenprogramma is wel goed te berekenen wat de verlichtingssterkte is in het dichtbije veld van de buis.

Eulumdat lichtdiagram

Een interessante grafiek is het lichtdiagram, wat de helderheid aangeeft in het C0-C180 en het C90-C270 vlak.

Het lichtdiagram en de indicatie van de planes.

Het C0-C180 vlak (lengterichting van de buis) en het C90-C270 (dwars daarop) vlak zijn verschillend; in de richting C90-C270 is de bundel wat breder en geeft ook een beetje naar achteren licht.

Verlichtingsterkte E_v op 1 m afstand, of lichtintensiteit I_v

Hierbij de plot van de gemiddelde lichtsterkte (I_v) afhankelijk van de hoek van meting t.o.v. de lamp. Dus alle lichtsterkte metingen behorende bij 1 kantelhoek, en afkomstig van verschillende draaihoeken, zijn gemiddeld. In deze grafiek is de helderheid in Cd direct af te lezen en is niet geconverteerd naar Cd/1000lm zoals in het Eulumdat lichtdiagram.

Het stralingsdiagram van de lamp.

Deze plot met deze gemiddelde waardes worden gebruikt om de totale lichtopbrengst te berekenen.

Het verloop van de lichtsterkte afhankelijk van de hoek t.o.v. de lamp.

Deze plot geeft grafisch weer welke verschillende meetwaardes verkregen zijn bij iedere kantelhoek. Voor een bepaalde kantelhoek zijn er zo een aantal metingen, die afkomstig zijn van verschillende draaihoeken rondom de lamp. Bij een kantelhoek van 40 graden zijn de gemeten intensiteiten in een range van 68-88 %.

Bij het berekenen van de gemiddelde lichtsterktewaardes per hoek en deze uit te zetten in een grafiek, is de stralingshoek te bepalen: dit is berekend op 107 graden voor het C0-C180 vlak en 129 graden voor het (daarop loodrecht staande) C90-C270 vlak.

Lichtstroom

Met de meetgegevens van lux op 1 meter, gehaald uit het stralingsdiagram met de gemiddelde lichtsterktewaardes, is de lichtstroom te berekenen. Het resultaat van deze berekening voor deze lamp is 1843 lm.

Efficiëntie

Een lichtstroom van 1843 lm, en een opgenomen vermogen van 24.3 Watt, levert een efficiëntie van 76 lm/Watt. Met de powerfactor van 0.99 geldt dat voor iedere kWh aan netto vermogen, er 0.1 kVAhr aan reactief vermogen is geweest.

Voedingsspanning	230.0 V
Voedingsstroom	106 mA
Vermogen P	24.3 W
Schijnbaar vermogen S	24.4 VA
PF	0.99

Tevens is van deze lamp de spanningsvorm en stroomvorm opgenomen.

Spanningsvorm over de lamp en stroom door de lamp.

Nagenoeg perfect; de stroom loopt in fase met de spanning, is sinusvormig zonder pieken. Vandaar de powerfactor van (bijna) 1.0.

Wanneer het powerspectrum van de stroom bepaald wordt, dan is het aantal hogere harmonischen zichtbaar. De meting aan de stroomvorm is gedaan met 10.000 samples per seconde, wat een maximum frequentiecomponent van 5000 Hz zou kunnen detecteren. Normaliter zijn deze hoogfrequente signalen niet te vinden in de opgenomen stroom van de lamp, vandaar dat het onderstaand spectrum wordt gestopt bij 1000 Hz. Dit is ruim voldoende om de relevante harmonische inhoud van de stroom weer te kunnen geven.

Het stroom vermogensspectrum, met logaritmische schaal (in % van de grootste harmonische).

Geen noemenswaardige hogere harmonischen.

Kleurtemperatuur en licht- oftewel vermogensspectrum

Het kleurspectrum van het licht van deze lamp. Energieniveaus geldig op 1 m afstand.

De gemeten kleurtemperatuur van deze lamp is ongeveer 6900 K wat koelwit is. De meting is gedaan recht onder de lamp. De kleurtemperatuur kan ook worden gemeten onder verschillende kantelhoeken.

De kleurtemperatuur van de lamp afhankelijk van de kantelhoek.

Er is niet verder gemeten dan een kantelhoek van 75 graden, omdat de lichthoeveelheid dan teveel is afgenomen (minder dan 5 lux).

Kijkende naar de stralingshoek van 129 graden (dus 64.5 graden kantelhoek, dit is het gebied waar het meeste van het licht afgegeven wordt) dan geldt dat in dit gebied de kleurtemperatuur met ongeveer 3 % varieert.

PAR waarde en -spectrum

Wanneer het licht van deze lamp gebruikt zou worden voor het laten groeien van planten, dan dient de PAR-gebied bepaald te worden. PAR staat voor Photosynthetic Active Radiation en is die straling die actief meedoet aan fotosynthese en wordt uitgedrukt in μMol/s/m².

Fotosynthese vormt de essentie voor de groei en bloei voor planten, waarbij het blauwe deel van het lichtspectrum zorgt voor de groei en het rode deel verantwoordelijk is voor de knopzetting en bloei van de plant. Voor fotosynthese wordt gekeken naar aantallen fotonen wat belangrijker is dan het vermogen van het licht.
Het vermogensspectrum (vermogen per golflengte) van het licht van de lamp wordt dus eerst omgerekend naar het aantal fotonen (aantallen lichtdeeltjes per golflengte) waarna deze aantallen fotonen per golflengte nog gewogen worden tegen de gevoeligheid van de gemiddelde plant ervoor (volgens DIN-norm 5031-10:2000). Het volgende plaatje laat het resultaat zien.

Het fotonenspectrum, dan de gevoeligheidscurve, resulterend in een PAR-spectrum

De zwarte curve geeft het vermogensspectrum aan van de lamp, in aantallen fotonen per golflengte. In rood de curve die de gemiddelde gevoeligheid geeft van de gemiddelde plant (volgens DIN norm 5031-10:2000) voor de verschillende golflengtes.

Resulteert de groene lijn die het aantal fotonen afgeeft per golflengte van het licht van de lamp. Deze aantallen fotonen gesommeerd, levert een PAR getal dat voor het licht van deze lamp uitkomt op 5.3 μMol/s/m². Deze waarde geldt op 1 m afstand van de lamp en is ruwweg geldig binnen de stralingshoek.

Als gekeken wordt naar het gedeelte van het spectrum van het licht van de lamp, dat bruikbaar is voor fotosynthese, dan komt dat neer op 67 % (geldig voor het golflengtegebied van 400-700 nm). Dit zou men kunnen zien als een PAR efficientie van het licht van deze lamp.

Noot: bij dit percentage zou men moeten nagaan of alle golflengten in voldoende mate voorkomen en dat niet bv alleen het blauwe licht aanwezig is, wanneer men deze lamp juist voor bloemvorming wil inzetten, waar met name de rode golflengten van belang zijn.

S/P ratio

Het menselijk oog heeft staafjes en kegeltjes. De staafjes werken vooral bij lage verlichtingssterktes (schemer, nacht), en de kegeltjes bij hoge(re) verlichtingssterktes (overdag). Daar het oog in beide situaties (hoofdzakelijk) gebruik maakt van andere sensoren, is er daarmee ook een andere gevoeligheid.
De overdaggevoeligheid wordt Photopische gevoeligheid genoemd, vooral gebruik makende van kegeltjes.
De nachtgevoeligheid wordt Scotopische gevoeligheid genoemd, vooral gebruik makende van staafjes.
Het menselijk oog is gevoeliger voor licht (van meer blauwachtige kleur) en de S/P ratio geeft aan, voor het licht van deze lamp, in hoeverre de efficiëntie van deze lamp hoger is voor nachtgevoeligheid dan dat deze is voor daggevoeligheid.

Het licht van deze lamp heeft een dusdanig spectrum dat de S/P ratio 2.2 is. Dus zou deze lamp gebruikt worden in een omgeving waarbij een gemiddeld lage verlichtingssterkte aanwezig is, dan is de berekende efficiëntie voor nacht deze factor hoger dan de berekende (overdag) efficiëntie.

Het vermogensspectrum, de gevoeligheidscurves en de resulterende nacht – en dagspectra (laatste op 1 m afstand).

De oppervlakte onder het photopisch spectrum is flink kleiner (rode curve) dan bij het scotopisch spectrum (zwarte curve), gevolg is een hoge S/P ratio van 2.2.

Zie voor meer informatie dit artikel over S/P ratio.

Kleursoort diagram

Het kleursoort diagram en de plaats van het licht van de lamp.

Het lichtpunt ligt dichtbij het pad van de zwarte straler. Hier wordt op teruggekomen bij de CRI van deze lamp.

De kleurcoördinaten zijn x=0.3083 en y=0.3138.

Kleurweergave-index of CRI

Hierbij het plaatje van de kleurweergave index. Deze wordt goed uitgelegd op deze Wiki over kleurweergave-index en deze site. Tevens een kritische kanttekening in dit artikel, waarbij aangegeven wordt dat de CRI waarde niet heilig is.

De gegevens mbt de kleurweergave index van het licht van deze lamp.

Deze waarde van 79 geeft aan in hoeverre het licht van deze lamp een aantal referentiekleuren kan weergeven in vergelijk met het licht van een referentiebron (onder de 5000 graden is dat een zwarte straler en daarboven het buitenlichtspectrum).

Deze waarde van 79 is (iets) lager dan de waarde van 80 die als minimum geldt voor een natuurgetrouwe kleurweergave voor alledaags gebruik, zie ook dit artikel.

De “chromaticity difference” is 0.0057, wat aangeeft hoever de kleur van deze lamp afligt van het pad van de zwarte straler. Deze waarde is (net) hoger dan 0.0054 en daarmee zeggende dat de CRI berekening niet nauwkeurig is en er niet van mag worden uitgegaan.

Spanningsafhankelijkheid

De lamp is onderzocht op hoe afhankelijk de parameters verlichtingssterkte E_v [lx], de kleurtemperatuur T [K] en het opgenomen netto vermogen P [W] zijn van de lampspanning.

Afhankelijkheid van lampparameters van de ingestelde lampspanning.

Het opgenomen vermogen en de verlichtingssterkte variëren in lineaire mate mee het de variatie van de aangelegde voedingsspanning.

Een abrupte variatie van + of – 5 V levert een verandering van de lichtintensiteitswaardes van < 1 %. Dit verschil in lichtintensiteit is niet zichtbaar.

Opwarm-effecten

Van deze lamp zijn de opwarm-effecten doorgemeten op de verschillende interessante parameters. Zie ook de grafiek.

Opwarmen van de lamp en het effect op lampparameters; 100 % niveau aan het begin en aan het eind gelegd

De variaties gedurende de opwarmtijd van 20-25 minuten zijn een afname van de verlichtingssterkte en opgenomen vermogen van 6 % (de sprong in het allereerste begin van het opgenomen vermogen niet meegenomen).

Dimbaarheid

De lamp is dimbaar. Door uit te schakelen en na een paar seconden èn binnen de 5 seconden weer aan te schakelen, knippert de lamp een paar keer en gaat dan een cyclus af van 3 sec op 100 %, 3 sec op 75 %, 50 % en 25 % en gaat daarna op 100 %. Door de lamp uit te schakelen wanneer deze in de gewenste stand staat, en dan pas later dan na 5 seconden aan te schakelen, gaat de lamp in de laatst gekozen stand branden. Het slaat de gekozen stand dus op in het eigen geheugen.

Dit is makkelijk dimmen, wanneer een zaal volhangt met deze buizen en met 1 schakelaar kan dan gedimd worden.

Dimresultaat op de lampparameters

De lamp is ook erg goed dimbaar. De verlichtingssterkte neemt lineair af en in dezelfde verhouding als de dimstanden 100, 75, 50 en 25 %. Het vermogen neemt ook af, en iets sneller, waardoor de efficiëntie iets toeneemt. Zelfs bij 25 % opgenomen vermogen (dus bij 75 % dimmen) geldt dat de efficiëntie nog steeds hoger is dan bij 100 % branden. De leds worden minder warm en branden daardoor efficiënter. Het eigen opgenomen vermogen van de driver is nog steeds zo klein dat het de totaalefficiëntie niet omlaag haalt. Heel gunstig.

De kleurtemperatuur neemt iets af bij meer dimmen, wat doet vermoeden dat de leds met een lagere stroom bedreven worden (geen PWM) bij meer dimmen.