Nachtverlaging bij vloerverwarming rendeert wel
Geplaatst door Arie Groenveld in EnergiebesparingTags: verwarming Geef een reactie
Negatieve adviezen NUON en installateurs m.b.t. toepassing van nachtverlaging bij vloerverwarming kon ik niet rijmen met de theorie. Het warmteverlies naar buiten is immers evenredig met het verschil tussen de gemiddelde binnen- en buitentemperatuur. Daarom besloot ik om m.b.v. metingen na te gaan of de praktijksituatie klopte met de adviezen. In onderstaand artikel wordt aangetoond dat nachtverlaging wel degelijk rendeert.
Argumenten tegen nachtverlaging van Nuon en anderen zijn dat het ’s morgens extra energie zou kosten om de vloer na afkoeling weer versneld op temperatuur te brengen, hetgeen door de dan inefficiëntere werking van een HR-ketel relatief meer energie zou kosten. Zo staat op de website van Nuon het volgende advies:
Vloerverwarming is kortom een stabiel type verwarming. Hierdoor heeft het geen zin ’s nachts, en zeker niet als u een paar uur weggaat, de vloerverwarming lager of uit te zetten. Wij adviseren dan ook de vloerverwarming zo aan te sluiten dat een kamerthermostaat of nachtverlaging er géén invloed op heeft.
Nieuwsgierig naar de juistheid van hun bewering besloot ik om e.e.a. te gaan meten.
Het vaststellen of het aanbrengen van wijzigingen in een verwarmingssysteem resultaat oplevert is niet zo gemakkelijk. De gemiddelde buitentemperatuur verandert van dag tot dag, evenals de invloed van de wind en de zon.
Er is echter wel een lineaire relatie tussen het gasverbruik en de buitentemperatuur, want het warmteverlies naar buiten is evenredig met het verschil tussen binnen- en buitentemperatuur. Door nu over een bepaalde periode het gasverbruik dagelijks te meten en de gemiddelde buitentemperatuur vast te stellen kan men in een grafiek het gasverbruik als functie van de buitentemperatuur vastleggen, hetgeen per meting een punt oplevert in de grafiek. Door deze punten kan men een rechte lijn (stooklijn) trekken, welke het stookgedrag van de woning weergeeft.
In de maanden december en januari heb ik op deze manier gegevens verzameld die ik in onderstaande tabel heb weergegeven.
| Continue aan. Kamer temperatuur 20,2 gr. | ||||
|---|---|---|---|---|
| datum | gem. temp |
gas (m3) |
wind (m/sec) |
zon (uren) |
| 16-11-07 | 13,3 | 2,4 | 6,7 | 0,5 |
| 8-12-07 | 6,1 | 6,8 | 7,7 | 0,5 |
| 9-12-07 | 5,0 | 7,8 | 6,5 | 4,5 |
| 10-12-07 | 6,9 | 7,6 | 4,8 | 2,8 |
| 11-12-07 | 5,1 | 6,6 | 4,3 | 5,1 |
| 12-12-07 | 2,8 | 7,4 | 0,9 | 0,0 |
| 2-01-08 | -0,3 | 11,3 | 5,9 | 6,5 |
| 3-01-08 | 0,5 | 11,0 | 6,8 | 1,5 |
| 4-01-08 | 3,8 | 9,2 | 6,0 | 0,0 |
| 5-01-08 | 6,8 | 8,3 | 7,3 | 1,4 |
| 6-01-08 | 4,5 | 8,2 | 4,7 | 6,0 |
| Nachtverlaging volgens thermostaat model. | ||||
| datum | gem. temp |
gas (m3) |
wind (m/sec) |
zon (uren) |
| 16-11-07 | 13,3 | 2,4 | 6,7 | 0,5 |
| 14-12-07 | 1,2 | 7,6 | 2,1 | 2,8 |
| 15-12-07 | 1,8 | 7,9 | 3,6 | 3,5 |
| 16-12-07 | -1,0 | 8,7 | 4,1 | 6,3 |
| 17-12-07 | -0,7 | 11,3 | 6,0 | 0,7 |
| 18-12-07 | -1,8 | 10,0 | 4,0> | 2,2 |
| 19-12-07 | -2,5 | 10,7 | 3,4 | 6,3 |
| 20-12-07 | -3,7 | 11,2 | 2,9 | 0,0 |
| 21-12-07 | -4,3 | 11,1 | 1,7 | 0,0 |
| 22-12-07 | -2,5 | 11,8 | 2,2 | 6,1 |
| 23-12-07 | 3,1 | 7,9 | 2,1 | 4,7 |
| 24-12-07 | 3,3 | 8,5 | 4,7 | 0,0 |
| 26-12-07 | 4,7 | 5,8 | 4,9 | 2,0 |
| 27-12-07 | 5,4 | 8,0 | 7,4 | 0,0 |
| 28-12-07 | 6,9 | 7,4 | 8,3 | 0,2 |
| 29-12-07 | 6,7 | 5,5 | 9,0 | 5,7 |
| 30-12-07 | 5,9 | 6,0 | 4,5 | 1,2 |
| 31-12-07 | 4,9 | 6,8 | 1,7 | 0,0 |
Tabel met de gemeten waarden
De gemiddelde etmaaltemperatuur is gehaald van www.knmi.nl evenals de gemiddelde windsnelheid en het aantal uren zon.
Met behulp van het programma Excel heb ik onderstaande grafieken gemaakt, die via de trendline-functie op basis van de meetgegevens zijn geconstrueerd.
De zwarte lijn in de grafiek betreft de voor mij gebruikelijke manier van stoken met nachtverlaging. De andere grafiek (geel) betreft het stoken zonder nachtverlaging.
Om de grafieken naar beneden te laten doorlopen heb ik aan beide tabellen een extra punt toegevoegd uit de maand november om een meetpunt te verkrijgen in het lage deel van de grafieken. De spreiding van de punten om de grafiek kan worden verklaard door de variatie in gemiddelde windsnelheid en aantal uren zon, die mede van invloed zijn op het gasverbruik. Verder is ook het gasverbruik t.b.v. warm tapwater niet elke dag hetzelfde. Door het toepassen van meerdere meetpunten kan men de invloed hiervan door middeling in de grafiekverschillen verwaarlozen.
Uit de grafieken blijkt dat het stoken met nachtverlaging ca 14% brandstof bespaart.
Stookgedrag
Normaal wordt er met nachtverlaging gestookt, waarbij de Itho-thermostaat (Comfort Time 100) is geprogrammeerd volgens onderstaande tabel. Om 21.00 uur volgt de nachtverlaging naar 16 graden.
| Instelling thermostaat | |
|---|---|
| Tijd in uren | temperatuur |
| 6.00 | 18,2 |
| 7.00 | 19,2 |
| 8.00 | 19,4 |
| 10.00 | 19,6 |
| 12.00 | 19,8 |
| 14.00 | 20,0 |
| 16.00 | 20,2 |
| 21.00 | 16,0 |
Er zit dan nog zoveel warmte in de vloer, dat de temperatuur rond 23.00 uur 0,1 á 0,2 graden is gedaald. Afhankelijk van de buitentemperatuur daalt in de loop van de nacht de temperatuur nog 1 á 2 graden verder. Meestal slaat de verwarming dan rond 7.00 uur aan. Bij koude nachten zal dat al om 6.00 uur plaatsvinden.
De gedachte achter de gekozen instelling is als volgt.
’s Ochtends is vanwege verhoogde activiteit geen hoge temperatuur nodig. ’s Avonds is een iets hogere temperatuur wel aangenaam.
Door de gekozen instelling heeft de HR-ketel (Vaillant Solide VHR 24-28 Combi), waarvan de maximum-watertemperatuur op 55 graden staat ingesteld, rustig de tijd om zijn warmte aan de kamervloer af te geven. De thermostaat is niet modulerend. De ketel echter wel, waarbij geconstateerd wordt dat deze modulerend werkt op basis van de retourwatertemperatuur.
Bij het experiment zonder nachtverlaging is de temperatuur continu op 20,2 graden ingesteld.
In de kamer is de vloerverwarming bedoeld als hoofdverwarming. Aan de achterzijde bevindt zich nog een radiator (met thermostaatknop), die in koude periodes helpt om de trage opwarming van de kamer wat meer snelheid te geven. De maximum watertemperatuur in de regelunit van de vloerverwarming is ingesteld op 40 graden.
Het huis (bouwjaar 1974) is een hoekhuis, dat voorzien is van HR++ beglazing. De spouwmuren zijn in 1979 gevuld met UF-schuim. Vloer en schuin dak zijn ook geïsoleerd. Het gasverbruik (inclusief voor tapwaterverwarming) bedraagt circa 1200 m3 per jaar.
Conclusie
Uit de metingen en afgeleide grafieken blijkt dat het ondanks tegengestelde adviezen van de vakhandel zinvol is om ook bij vloerverwarming nachtverlaging toe te passen. De bereikte besparing in de getoonde situatie is ongeveer 14%. Per slot daalt door nachtverlaging de gemiddelde kamertemperatuur, waardoor het warmteverlies naar buiten geringer is. Juist in de nacht en vroege ochtend is de buitentemperatuur laag en is het niet zinvol om de kamertemperatuur hoog te houden.
September 18th, 2012 at 7:45 pm
@PeterZ en Arie G.
In de ketel zit een draaiknop voor de regeling van de aanvoertemperatuur. Dit is een 10 standenknop en kan ik dus niet op 43 zetten. Ik had hem op stand 6 gezet en heb hem nu op stand 5 gezet.
Wat betreft het riscico m.b.t. wel of niet aansluiten op de cv samen met het doortrekken van een draad onder de grond, ga ik toch maar een pompschakelaar aanbrengen. Is misschien duurder dan dat draadje naar de cv, maar verdient zich toch ook wel terug denk ik. De vloerverwarminsgpomp verbruikt 61 W (net gemeten) = 533 KW / jaar = € 123,15 bij € 0.2311/kWh per jaar. Bij ons is de vloerverwarming best vaak aan, dus als ik ervan uit ga dat hij 70% minder draait dan besparen we per jaar € 86,- (exclusief € 1,- elektriciteitskosten van de popmpschakelaar zelf:-)
Nou zijn er pompschakelaars die ‘s zomers eens per 14 dagen aangaan (Tercal), maar loop je dan niet teveel risico dat de pomp vast gaat zitten of op kalkaanslag?
Vooralsnog zit ik te denken aan een AmfraMatic V-3DP en die heb ik dan in een half jaar terugverdiend. Lijkt dat wat?
September 18th, 2012 at 9:41 pm
@Cor,
Ik denk dat de AmfraMatic V-3DP een goede keus is. Je kunt hiermee de schakeltemperatuur instellen.
Bij mij thuis heb ik een pomp van 54 Watt, die normaal per jaar 473 kWh zou gebruiken. Met pompschakelaar heb ik een jaarverbruik gemeten van 93 kWh. De besparing was dus 380 kWh.
September 21st, 2012 at 4:54 pm
@ Arie G.
De pompschakelaar is binnen en ik heb hem meteen aangesloten, temperatuur ingesteld op 28 graden (advies) en nu maar genieten van een lagere elektriciteiten en gasrekening.
Ik heb toch nog eens gecontroleerd of mijn radiatoren goed om aangesloten zijn. Nu blijkt dat de radiatoren die tijdens de uitbouw geïnstalleerd zijn, verkeerd zijn aangesloten. De onderkant van de verwarming wordt eerst warm en dat zou dus de bovenkant moeten zijn. Daar kunnen die Danfoss knoppen niet tegen en daarom gaan ze dus zo resoneren. Nu dus even bij de ketel de nieuwe (al 8 jaar oud) leidingen naar boven verwisselen. Ik ben benieuwd of dat ook nog in het gasverbruik scheelt. Ik verwacht het niet, maar het zou al heel fijn zijn als we na al die jaren van dat getik af zijn.
October 28th, 2012 at 5:52 pm
De installateur is geweest. De CV onderhoudsbeurt was wel nodig (het was al drie jaar geleden). Veel onderdelen moesten vervangen worden en het expansievat was ook stuk. Het omwisselen van de aan- en afvoerleiding naar de bovenverdieping was relatief goedkoop. Totale kosten 457,63 (Incl BTW).
De buitentemperatuur is nu laag en de radiatorknoppen hadden normaal gesproken al lang gaan resoneren. Nu dus niet, sinds het omwisselen van de leidingen is het eindelijk rustig in huis. Eindelijk! Nu nog waterzijdig laten inregelen en dan hoop ik toch wel een stuk minder gas te gebruiken. Deze winter gebruik ik als een soort nieuwe referentiewinter. Volgend jaar ga ik de nachttemperatuur verlagen om een goede combinatie te vinden tussen comfort en energiebesparing.
Heelas kan ik nog weinig zeggen over de besparing t.g.v. het toepassen van de pompschakelaar en het omdraaien van de leidingen. Daarvoor heb ik te weinig historische data beschikbaar. Momenteel hou ik het verbruik (gas en elektra) dagelijks bij, maar is het nog te vroeg voor een conclusie.
Vier andere conclusies kan ik wel trekken:
1e Ik heb zeker baat bij dit forum!
2e De onderhoudsbeurt heeft me in ieder geval een storing minder opgeleverd tijdens de winter. Diverse materialen waren echt op.
3e Het is blijkbaar erg ingewikkeld om een expansievat te maken dat gewoon 15 jaar mee gaat. Waarom is er geen uitvinder die iets slims bedenkt? Het verraste me dat de levensduur daarvan slechts 6 jaar is.
4e De onderhoudskosten (inclusief materiaal) zijn best hoog. Dit zal mijn laatste CV met boiler zijn en mogelijk zelfs mijn laatste CV. Als ik weer drie jaar wacht met een onderhoudsbeurt is de ketel 15 jaar en hoop ik dat er commercieel aantrekkelijke SOFC- of lucht/water-warmtewisselaars zijn waarvoor geen onderhoud meer nodig is.
November 9th, 2012 at 9:17 pm
Beste Arie Groenveld,
Ik heb een hoekhuis uit 1958 waar de spauwmuren, het dak, de vloer en de ramen (normaal dubbelglas) van geisoleerd zijn.
Dit icm met een VR vailant ketel en een chronotherm thermostaat.
Door jouw onderzoek op nachtverlaging ben ik zelf ook aan de slag gegaan om te meten.
Ik heb hier ook met douchen en koken rekening gehouden om de meting zo goed mogelijk te doen.
Nu zou ik deze gegevens in een grafiek willen zetten, maar ik krijg dit niet goed voor elkaar.
Zie jij het zitten om dit voor mij te doen zodat we nog een voorbeeld van het onderzoek hebben?
Groet,
Marco Vogelaar
Ik heb een hoekhuis uit 1958 waar de spauwmuren, het dak, de vloer en de ramen (normaal dubbelglas) van geisoleerd zijn.
Dit icm met een VR vailant ketel en een chronotherm thermostaat.
December 23rd, 2012 at 8:47 pm
Beste Cor,
Groot geheim!
Expansievat gaat makkelijk 30 jaar mee. Door kleine lekken loopt de druk langzaam terug, net als bij een autoband. En wat doen we dan bij auto’s: Oppompen! Bij cv’s vernieuwen we echter het expansievat onnodig in geheel Nederland. Kassa! Helaas vertellen de installateurs niet dat het oppompen naar 1,5 bar (atm) met de fietspomp weer goed is voor de volgende 6 a 10 jaar! Wel eerst de druk van de cv leiding eraf en bij oppompen meten met een bandendrukmeter. Desnoods ventieltje vervangen (kosten ca €1 bij ‘n garage), is exact hetzelfde als van een autoband die bij vernieuwing altijd vervangen wordt!
Succes,
Piet-cv
January 3rd, 2013 at 5:32 pm
Arie,
Ik vind dit één van de betere artikels wat betreft nachtverlaging.
Ik heb er echter toch een probleem mee.
Iedereen weet dat als je de verwarming in het algemeen een graadje lager zet je een hoop energie kan besparen. (Ook zonder nachtverlaging).
Dat zit dan volgens de meeste bronnen rond de 20 % als je bijvoorbeeld 19°C graden aanhoudt ipv 20°C.
Daarom is jou vergelijking hier ook mank.
Het huis zonder nachtverlaging heeft een constante temperatuur van 20,2 graden. Wellicht zijn in dit regime ook de meeste binnenwanden op deze constante temperatuur. Dus in dit geval kunnen we besluiten dat de gevoelstemperatuur ook rond de 20,2 graden ligt.
In het voorbeeld met de nachtverlaging komt de luchttemperatuur echter pas om 16.00 op 20,2 graden en dit slechts tot 21 .00. Dit is slechts 5/24 uren. Bovendien reageren de muren nog trager op deze temperatuurssteiging zodat deze wellicht slechts enkele uurtjes voor de volgende nachtverlaging weer op temperatuur zijn.
Vermits de gevoelstemperatuur een gemiddelde is van de luchttempratuur en de stralingswarmte van de omgevende muren (en objecten) haal je in het tweede geval nooit dezelfde warmte-ervaring als het eerste.
Vermits je geen appelen met peren wil vergelijken, zou je dan ook een gemiddelde gevoelstemperatuur moeten bepalen in het tweede geval. Dus de uursommen van de lucht- en muurtemperaturen per uur en gedeeld door twee. Zo bekom je een gemiddeld comforttemperatuur zoals die ervaren wordt in situatie twee.
Dit is dan de temperatuur waarmee je moet vergelijken in continu bedrijf. En tel uit je winst.
Wat je nu meet is in verkapte vorm een temperatuursverlaging tijdens de dag. Dat is goed en ecologisch verantwoord. Maar dan moet je het continu-regime met dezelfde gemiddelde temperatuur vergelijken.
G
January 3rd, 2013 at 7:10 pm
edit lapsus: een algemene verlaging van 1 graad, bijvoorbeeld van 20°C naar 19°C levert een besparing van 7% brandstof.(en niet 20% zoals verkeerdelijk getypt).
Maar hier geen afbreuk doet aan de redenering.
G
January 4th, 2013 at 12:33 am
@ Gandalf,
Bedankt voor je commentaar. Je redenatie is niet onterecht.
De instelling bij nachtverlaging maakt in zekere zin gebruik van het feit dat vloerverwarming relatief traag reageert en dat je ‘s morgens bij wat meer activiteit minder warmte nodig hebt dan ‘s avonds, waarbij je wat leest of TV kijkt.
Daarom verhoog ik met stappen de ingestelde temperatuur, die soms niet altijd onmiddellijk wordt gevolgd. Als het buiten vriest, ijlt de temperatuur wat meer na t.o.v. de gevraagde, hetgeen de gemiddelde etmaaltemperatuur doet dalen.
Toevalligerwijs heb ik een week geleden een temperatuurlogger aangeschaft, waarmee ik de temperatuur over een aantal etmalen ga meten, waardoor ik kan vaststellen wat de gemiddelde etmaaltemperatuur is geweest. Met inachtneming van de meetafwijking t.o.v. mijn thermostaat zal ik in een volgende reactie aangeven wat ik heb gemeten. Een voorlopige korte eendagsmeting (ik heb de meter nu even uitbesteed) gaf een gemiddelde etmaaltemperatuur van 19 graden. Dat is ruim 1 graad lager dan de ingestelde 20,2 graden zonder nachtverlaging. Dat komt neer op een iets hogere besparing per graad dan jouw indicatie in je laatste reactie.
Ik zal de meting binnenkort over een wat langere periode herhalen.
January 21st, 2013 at 2:55 pm
@Gandalf,
Ik heb de kamertemperatuur met de datalogger inmiddels over een aantal etmalen gemeten.
Met deze koude dagen loopt de temperatuur wat achter t.o.v. de gevraagde temperatuur. Maar om 17.00 uur is het 20 graden, waarna de temperatuur stijgt tot 20.3 graden om 19.00 uur. Om 21.00 uur gaat de nachtverlaging in, waarna de temperatuur om 22.30 uur is gezakt naar 20. Om 24.00 uur is de temperatuur 19.6 graden en zakt dan om 6.00 uur tot 18 graden. Dan begint de ketel te branden wegens de instelling van 18.2 graden om 6.00 uur. Daarna stijgt de temperatuur geleidelijk.
Als etmaalgemiddelde heb ik 19,3 graden gemeten. Dat zou volgens richtlijnen 7% energiebesparing moeten opleveren. Ik heb het vermoeden dat het tussen de 7 en 14% zal liggen. Ik ga niet nog een meting doen.
Het effect zou groter geweest zijn, als ik radiatorverwarming zou hebben gehad, want dan daalt de kamertemperatuur sneller vanwege het ontbreken van de warmtebuffer in de vloer. Het weer op temperatuur brengen van je kamer met radiatoren gaat ook een stuk sneller, als je tenminste voldoende radiatorcapaciteit hebt.
January 30th, 2013 at 1:40 am
Arie,
Wat je nu gemeten hebt is de luchttemperatuur.
Als je de mens als maatstaf neemt zou je de gevoelstemperatuur moeten meten.
Dat is een gemiddelde tussen luchttemperatuur en wandtemperatuur.
Vermits je via de lucht je wanden terug op peil probeert te krijgen gedurende de dag en vermits dit geen effectieve manier is om massa(muren) op te warmen (wegens oa kleine deltaT), ijlen de muurtemperaturen nog meer na op de streeftemperatuur.
De gevoelstemperatuur is dus nog gevoeliger minder dan slechts één graad in vergelijking met het continu-verwarmen. Wellicht haal je het zelfs geen moment meer.
Het klopt dat dit energie bespaart. Maar eigenlijk komt dat dan omdat de bewoners in dit regime genoegen nemen met minder comfort.
Dat is prima. Zou ik ook willen promoten, maar om dat dan eerlijk te vergelijken zou je het referentieverbruik in het continu-regime ook met deze lagere temperturen moeten vergelijken. Waarom zouden de mensen in dit regime immers geen genoegen nemen met lagere gevoelstemperaturen ? Wellicht spaar je dan helemaal niets meer.
Aan de andere kant, neem je het huis als maatstaf; bouwfysisch:
De muren zullen in de ochtend erg koud zijn. Muren koelen ook niet gelijkmatig af. Een gemiddelde van 18°C betekent wellicht dat op bepaalde plaatsen zoals de hoeken, achter kasten, ver van de verwarming enz temperaturen van 16°C en minder bereikt worden….
Dat betekent gevaar op condensatie aan en in de muren.
Ook de redenering dat men ‘s morgens met een lagere temperatuur toekan is op z’n minst merkwaardig. Het is juist in de morgen dat er veel damp geproduceerd wordt met douches enz. Damp die makkelijk neer zal slaan op de afgekoelde muren.
Deze veroging van de relatieve vochtgheid in de muren zal veel meer energie kosten om het terug uit de muren te stoken, dan het zou gekost hebben om het te vermijden. Bovendien verliezen vochtigere muren ook nog eens isolatiewaarde. Dus de verliezen kunnen in bepaalde gevallen zelfs cumuleren. Ook het ontstaan van schimmel en verfschade is niet denkbeeldig. (bijvoorbeeld oudere huizen met dikke muren).
Ook een boost met radiatoren zal nog tot extra verliezen leiden omdat warme lucht nu eenmaal makkelijk wegstroomt bij vensters en deuren. Deuren die juist in de ochtend vaak open en dicht gaan.
Het lijkt me dan ook byzonder gewaagd om zulke algemene uitspraken te doen.
Voor vele (oudere)huizen met een redelijke massa (volle muren) lijkt het me verstandiger om inderdaad de verwarming continu enkele graden lager te zetten (16 à 18 gaden), maar geen nachtverlaging toe te passen zodat ook de massa boven de kritische ondergrens van condensatiegevaar blijft.
Bij het gebruik van radiatoren geldt dit nog meer, daar de warmteverdeling nog ongelijkmatiger is.
G
January 30th, 2013 at 9:43 pm
Gandalf,
Wat het bovenstaande artikel beoogt is om bepaalde clichés in de installatiebranche te doorbreken. Hoe vaak hoor je niet dat er bij het opstoken ‘s morgens met vloerverwarming meer energie wordt gebruikt dan dat er ‘s nachts wordt bespaard. En daarom wilde ik het eens meten.
Bij radiatorverwarming is het zonneklaar dat je met nachtverlaging bespaart gezien de verminderde traagheid door het ontbreken van een op te warmen vloermassa. De temperatuur kan dan ’s nachts veel meer dalen, waardoor de gemiddelde etmaaltemperatuur lager ligt en er dus minder energieverlies optreedt.
In jouw reactie ga je uit van de gevoelstemperatuur. Maar dat is een relatief begrip. De een vindt 19 graden een prima temperatuur en de ander stookt op 22 graden.
Ik denk dat de temperatuur van de muren er niet zo veel toe zal doen.
Het is de temperatuur van de lucht om je heen, die het behaaglijk maakt. De temperatuur van de muren zal hierbij zeker na-ijlen.
Wat betreft de lagere temperatuur in de ochtend. Meestal is men dan actiever dan ‘s avonds. Als je stil zit heb je m.i. meer behoefte aan warmte. Als ik ‘s morgens 8 uur zou beginnen met een kamertemperatuur van 20 graden, zou ik om 6 uur al flink moeten stoken. Dan wordt de besparing uiteraard ook geringer.
Verder is de invloed van de relatieve vochtigheid op het energieverbruik betrekkelijk gering. Een huiskamer van 125 kuub en 18 graden kan maximaal 1,9 kg waterdamp bevatten. Het verwarmen hiervan kost ongeveer 2,5% van de energie die nodig is om de lucht te verwarmen.
Ik sta niet achter je conclusie dat het gewaagd is om algemene uitspraken te doen m.b.t. energiebesparing. Per slot toont de meting aan dat er wel bespaard wordt. In het programma “Kassa Groen” van een week geleden gaf een energie-expert aan dat er bij radiatorverwarming een nachtverlaging tot 10 graden werd aanbevolen.
February 19th, 2013 at 7:21 pm
Dit verhaal gaat als sinds januari 2008 over vloerverwarming , in Januari 2013 is het verhaal al zo omgedraaid dat het een discussie om de verwarming MET RADIATOR s’nachts terug te draaien naar 10 graden .
Is een beetje off topic verhaal geworden
Terug naar vloerverwarming
Ik vind dat vloerverwarming behagelijker is dan radiatoren alleen de gevoel temperatuur al eerder behagelijker is dus je vanzelf minder stookt .
Thermostaat staat overdag 20,5 graden en na 22.00 uur op 19 raden
Ik heb nu twee jaar vloerverwarming en per jaar ongeveer 100 kub minder verstookt dan toen ik nog met grote radiatoren in de kamer zat .
Met radiatoren werd de verwarming s’nachts op 16 graden gezet dus de bewering dat terug zetten naar 16 graden heb ik mijn twijfels over dat het meer bespaard .
Niets van dit is wetenschappelijk onderbouwd , het zijn gewoon mijn feiten
March 31st, 2013 at 3:15 pm
Hallo Arie,
Ik hoop dat je dit nog leest en wilt beantwoorden, 5 jaar na het schrijven van het artikel.
Even kort door de bocht.
Ik ben bezig met eenzelfde soort meting als het geen jij gedaan heb.
Dagelijks meterstanden noteren en doormiddel van graaddagen het aantal graaddagen per verbruikte M3 gas bepalen, om vervolgens het verschil in gasverbruik te kunnen vaststellen tussen nachtverlaging en in de nacht doorstoken.
Maar na een paar dagen meten blijkt nu al dat het aantal graaddagen per verbruikte M3 per dag zoveel verschilt dat ik hier geen conclusie uit kan trekken.
De gemeten periode is gewoon te kort.
Nu mijn vraag: Hoe heb jij dit gedaan? Ik zie dat jij ook met graaddagen rekent, MAAR daar ook de windsnelheid in heb verwerkt. Hoe werkt dat? (Wat is de gehanteerde formule?)
En vooral, hoe betrouwbaar is dat ?
Is het misschien mogelijk dat ik jouw Excelsheet gebruik om mijn eigen gegevens eens in te zetten?
mvg Maarten
October 8th, 2013 at 8:09 am
Wat een ellenlange discussie.
Vloerverwarming geeft ongeveer 100 W warmte af per m2.
In slecht geisoleerde woningen heeft vloerverwarming gewoon geen zin; men zou radiatoren moeten bijplaatsen om het nodige vermogen te behalen.
Uiteraard kan ook de watertemperatuur in de vloerverwarming verhoogd worden.
Hogere vloertemperatuur dan 27 à 28 °c zijn echter zeer oncomfortabel én ongezond.
Enkel in een badkamer mag dit 31 à 32 °c zijn vanwege het minder lange verblijf in deze ruimte.
Slecht geisoleerde huizen worden dus beter NIET voorzien van vloerverwarming. Ventilo-convectoren zouden in zo’n woningen vanwege hun werking op lagere watertemperaturen wél een besparing kunnen betekenen.
In een goed geisoleerde woning biedt vloerverwarming een zéér hoog comfort, een lagere kamertemperatuur geeft hetzelfde behaaglijke gevoel (+/- 2 °c lager instellen!) én doet je besparen.
Een weersafhankelijke regeling met buitenvoeler is onontbeerlijk, maar dient uiteraard juist ingesteld.
Bij goed geisoleerde woningen is het dan ook niet nodig grote vermogens van ketel of WP te voorzien. In dat geval gebruikt men voor de productie van SWW ook niet het doorstroomprincipe, maar zal men eerder opteren voor een boiler.
Goed geisoleerd + aangenaam comfort = géén nachtverlaging.
Slecht geisoleerd en heb je liever (veel) minder comfort = nachtverlaging.
Je kan niet alles hebben in het leven. 😉
October 30th, 2013 at 10:13 am
Wat een blog…bijna een boek. Dank je Arie. Heb zelf goed geisoleerde vrijstaande Goratewoning, stevige vloerverwarming over opp. van 70m2 met Grunfoss pomp, viertal radiatoren beneden. Vloerverwarming en radiatoren staan op resp. 20 graden en standje midden. Al 10 jaar, we raken het niet aan in zomer en winter (ook niet hoeven ontluchten) en zijn uiterst tevreden met comfort en verbruik. We werken ook regelmatig overdag vanuit huis ter info. De buren, met vergelijkbare huizen, gebruiken volgens Nuon 30% meer energie dus we denken het goed te doen.
Wel beetje pijlijk dat het antwoord op een van mijn vragen na een uur lezen heel kort en bondig van Maurice kwam in de laatste post 😉
Rest nog 1 vraag: Is het in onze situatie zinvol om een schakelklok op de pomp van de vloerverwarming te zetten. Dat spaart dan pakweg €100/jaar aan elektriciteit maar weegt dat op tegen de neveneffecten (radiatoren moeten meer werken, vloerwerking, pompslijtage?). Ben benieuwd,
Mvg,
Jack.
October 30th, 2013 at 7:16 pm
Beste Jack,
Ik beschik over een nageïsoleerd hoekhuis, waarin de vloerverwarming gescheiden door een 1 cm dunne alkreflex laag van de broodjesvloer is gescheiden. Mijn gasverbruik is na de aanleg in 1996 ongeveer constant gebleven. Het effect van nachtverlaging zal bij vloerverwarming wat minder zijn dan bij radiatorverwarming, omdat de kamertemperatuur door de in de vloer opgeslagen energie minder snel daalt, waardoor de gemiddelde kamertemperatuur gemiddeld hoger zal zijn. Toch meet ik een besparing bij nachtverlaging.
Wat betreft de tijdschakelaar voor de pomp. Ik zou een pompschakelaar nemen met sensor. Ik gebruik deze al 17 jaar en heb daardoor al 6000 kWh bespaard. Een tijdschakelaar laat de pomp in de 7 stookmaanden van 7 uur tot 22 uur lopen, ook op warmere lente- en herfstdagen waarin de cv-ketel maar een paar uur aanslaat.
Zie ook mijn artikel: http://www.olino.org/articles/2006/07/12/besparen-met-vloerverwarming
Ik heb voor kennissen er onlangs een stuk of 5 bij Heatnet.nl gekocht.
Op zomerdagen wordt de pomp circa 3 minuten per dag geactiveerd om vastlopen te voorkomen.
November 20th, 2013 at 2:17 pm
Hi Maurice,
Ik heb dezelfde ervaringen als Arie. Een hoekhuis met matige isolatie, waarbij nachtverlaging rendeert. Gooi ik radiatoren ook open dan neemt mijn verbruik alleen maar toe. Momenteel stook ik het zuinigst door mijn thermostaat zo in te stellen dat de vloer zo traag mogelijk opwarmt. Ook heb ik de max cv temperatuur beperkt tot 45Graden. De vloerpomp draait op de laagste stand, anders gaat hij retourwater aanzuigen. Nu is mijn delta T 10 graden en dus optimaal. Bovendien heeft een CV ketel de beste condensatie bij een lagere temperatuur zoals 45-50 Graden ipv 60-70 graden.
Ik stook nu 4kuub per dag ipv de 5-6kuub zonder nachtverlaging
November 20th, 2013 at 8:45 pm
@Steve,
Je reactie verbaast mij niet. Het is voor mij een bevestiging.
Zoals in het artikel is aangegeven gaat bij mij thuis de thermostaat met stappen van 0,2 graad per 2 uur omhoog.
‘s Ochtends zal de cv-ketel meestal aanslaan om 7 uur, waarbij de thermostaat is ingesteld op 19,2 graden. Aangezien vloerverwarming traag reageert, heb ik aan de achterzijde van mijn kamer een radiator laten staan, die er dan voor zorgt dat het aan de achterzijde van de kamer waar de eettafel staat toch behaaglijk is. Er zit een thermostaatknop op deze radiator, waardoor afregeling mogelijk is.
In de loop van de dag merk ik dat de radiator minder warmte afgeeft.
December 5th, 2014 at 10:01 am
Zeer interessante uitwisselingen van kennis en ervaringen. Mag ik er nog een aan toevoegen? Ik heb in mijn badkamer (ca 16m2) elektrische vloerverwarming en wil deze uiteraard zo zuinig mogelijk gebruiken. Dat wil zeggen in kWh maar ook in €. Van 21 uur tot 07 uur geldt laag tarief. In die periode zet ik de thermostaat op 23 graden en overdag op 21 graden. Is dat zinvol?
December 5th, 2014 at 11:27 am
Beste Albert,
Elektrisch verwarmen is relatief duur. De kosten per kWh zijn ongeveer 21 cent. Een kuub gas levert 9 kWh energie, maar met een rendement van 85% circa 7,5 kWh voor een prijs van 62 cent. Dat is ongeveer 8 cent per kWh.
Het voordeel van elektrische verwarming is wel dat je die gemakkelijker kunt schakelen via een timer los van de kamerthermostaat.
De badkamer is natuurlijk inpandig en wordt met de rest van het huis ook mee verwarmd door de CV.
En daarom denk ik dat je nog meer kunt besparen door deze niet de gehele dag op temperatuur te houden, maar op de “spitsuren” rekening houdend met de opwarmtijden. Je moet in feite vertrekken alleen verwarmen, indien er iemand aanwezig is.
Verder is er niet zo veel verschil meer als vroeger tussen dag- en nachttarief. Mijn dagtarief is 21,9 cent en mijn nachttarief 19,4 cent. ‘s Nachts verlies je ook meer energie dan overdag, omdat de buitentemperatuur dan lager is.
Je zou dan wat genuanceerder moeten regelen, als de thermostaat deze mogelijkheden biedt.
Vloerverwarming werkt i.h.a. niet snel vanwege de indirecte manier van verwarmen. In dat opzicht werken infraroodpanelen directer, maar die zijn niet zo gemakkelijk weg te werken als vloerverwarming.
December 10th, 2014 at 10:55 am
Dank je wel, Ari, voor je bijdrage. Idd elektrische verwarming laat zich heel goed apart regelen van de ww-verwarming waarbij de thermostaat veelal in een andere ruimte hangt. Idd het verschil tussenl laag en hoog tarief is niet meer zo groot, maar het is juist in de laagstroom periode dat ik een warme vloer nodig heb. Stroom is duur maar dat kan ik in de.toekomst zelf gaan produceren. Dat ligt bij gas wat ingewikkeld. Mijn thermostaat heeft spijtig 2 tijdsperiodes. Mijn badkamer heeft 2 grote ramen naar buiten. Overdag veel zoninstraling door hoge ligging.
January 21st, 2015 at 9:35 am
Als zeer ervaren energie adviseur met zowel praktische als theoretische kennis van regelingen, cv-ketels, verwarmingssystemen, pompen, regelventielen……..ik stop maar. er is veel meer dan alleen nachtverlaging.
Ik betrap de overheid en Milieu centraal wel meer op onzin verhalen maar ze bedoelen waarschijnlijk een “gemiddelde Nederlander” en die bestaat niet.
wat de bedoeling van nachtverlaging om de LUCHT TEMPERATUUR te laten zakken NIET de bouwconstructie, hoe je dat moet doen ga ik niet gratis vertellen alleen in een project ben ik bereid mensen te helpen tegen een geringe vergoeding
January 21st, 2015 at 9:39 am
Nog even over elektrische vloerverwarming en andere zaken, kijk niet naar het programma klussen EigenHuis& Tuin alles over installaties en energie zitten vol fouten en gevaarlijke situaties
levensgevaarlijke klussen en klussen aan gas en elektrische installaties kan je bij schade( brand, waterschade enz) veel geld kosten omdat de verzekering niet uitbetaald of uit hoeft te betalen
January 21st, 2015 at 2:28 pm
@Sjaak,
Bedankt voor je reactie. Ik denk dat er geen algemene richtlijn voor elke situatie geldt. De hierboven beschreven metingen zijn gedaan in een nageïsoleerd hoekhuis van 1974 met vloerisolatie onder de vloer en tussen de vloer en de vloerverwarming een dunne laag alcraflex.
Als je een dikke massieve vloer of een ongeïsoleerde vloerverwarming hebt zal nachtverlaging weinig effect sorteren, omdat bij een dikke vloer de afkoel- en ook opwarmtijd langer is. Bij een goed geïsoleerd huis zal de kamertemperatuur ‘s nachts weinig zakken en is nachtverlaging ook minder effectief.
In mijn huis zakt deze bij een buitentemperatuur rond het vriespunt ongeveer 2 graden. Verder laat ik de temperatuur in mijn huis naar de avond toe geleidelijk stijgen en heb nog een radiator om het opwarmproces wat te versnellen.
February 3rd, 2015 at 3:41 pm
Hallo allemaal,
Zoals de meesten van jullie was ik ook in veronderstelling dat er besparing zou moeten zitten in nachtverlaging…
Echter, ik heb een nachtverlaging ingesteld met LT vloerverwarming en een warmtepomp, slechts 1 graad aangezien mijn huis zelden meer afkoelt. Dit had desastreuse gevolgen voor mijn energieverbruik in koude nachten.
Inderdaad ging de warmtepomp s nachts niet meer aan ipv ongeveer 3 uur tegen 1kW. In plaats daarvan echter ging de ketel in de ochtend in de ‘sprint’ modus, waardoor deze 1-2 uur op 5-6kW (vanwege lagere COP) moest draaien om het huis weer 1 graad te verwarmen… Oftewel, in mijn geval is nachtverlaging niet beter. Als je je huis gedurende de gehele ochtend of zelfs dag kan opwarmen, zou het natuurlijk anders kunnen zijn.
Al met al, probeer het voor jezelf uit. Met de huidige tools om continu energieverbruik te meten, kan je vrij snel een indruk krijgen hoe de situatie bij jou zit. Bij mij (huis van 2014) is de stelling dat geen nachtverlaging het zuinigst is, zeker juist.
February 4th, 2015 at 11:44 am
@Ineke,
Dank je voor je reactie. Experimenteren en meten levert de meeste informatie op zoals ook in jouw geval. Ik begrijp heel goed dat je ‘s morgens extra moet bijstoken om de temperatuur weer op niveau te brengen, maar het zou best kunnen dat je dan extra energie in de vloer hebt gebracht, waardoor je in de loop van de dag weer minder gebruikt.
Want door de traagheid van het systeem gaat de kamertemperatuur heel langzaam omhoog. Bij mij duurt het twee uur om de kamertemperatuur 1 graad te doen verhogen. Daarom wordt bij mij de ingestelde thermostaattemperatuur gedurende de dag geleidelijk opgehoogd. Ik beschik over een Itho-klokthermostaat, waarmee je de temperatuur met 0,2 graad kunt verhogen. En ‘s morgens heb je niet zoveel warmte nodig als ‘s avonds.
Zoals ik in reactie 126 heb beschreven is nachtverlaging niet onder alle omstandigheden zinvol. Hoe trager het systeem, hoe minder zinvol.
October 6th, 2015 at 8:12 pm
beste mensen, met open mond verhalen gevolgd, paar vragen , heb oudere woning 1970? heb vv met optie extra radiatoren voorzien , muren 5cm spouw plus 4 cm binnemuren iso extra 4cm kom dus rd waarde 9 cm iso plus minus rd3 , nachtverlaging doen of lagere constante voorzien en extra compfort graden halen met radiatoren ? vv doet rustig zijn ding en rdt halen comfort op op kleine betaalbare inspanning ?????,
October 6th, 2015 at 8:13 pm
alsook nieuwe beton plaat 10 cm pur min 8cm waarop vv loigt
October 6th, 2015 at 8:17 pm
voor info compleet te maken , heb installatie min tien j oud op mazout word vroeg of laat op gas overgeschakeld , geen externe voeler
November 21st, 2015 at 11:06 am
Beste Geert,
Ik zou de thermostaat instellen op traag systeem ivm je vloerverwarming. Dan de radiatoren met de knop een klein beetje openzetten. Ik heb een goed geisoleerd huis maar pas toch nachtverlaging toe, maar niet teveel. Overdag dus constante temperatuur en snachts iets lager max een graad.
November 21st, 2015 at 12:26 pm
@Steve,
In feite maakt het niet zoveel uit hoeveel nachtverlaging je toepast. Ook al zou je de thermostaat ‘s nachts op 16 graden zetten, dan nog zal de temperatuur vanwege de warmte-inhoud in de vloer en de isolatie niet zoveel dalen. Bij strenge vorst misschien 2 tot 3 graden, maar dat komt in ons milde klimaat niet meer zo vaak voor.
Ik heb dat met mijn Itho-thermostaat die veel schakelmomenten toelaat ondervangen door deze om 6 uur op 18,2 graden te zetten en om 7 uur op 19,2. Bijna altijd slaat de ketel dan pas na 7 uur aan.
November 21st, 2015 at 1:03 pm
Hier staat overigens de minimum aanvoer temperatuur van de cv ketel op 40-45 graden. Omdat de thermostaat op traag systeem staat ingesteld gaat hij altijd zo laag mogelijke temperatuur aanhouden dus 40-45 C. Hier pakt het positief uit in stookkosten. Overigens pakt het telkens veranderen van ruimte temperatuur hier bij mij negatief uit in stookkosten. Hier kan ik beter zo constant mogelijk blijven overdag en snachts voorkomen dat ik stook.
November 21st, 2015 at 2:18 pm
Arie,
Daar heb je gelijk in, maar ik vermoed dat onze isolatiewaarde bovengemiddeld is. We hebben hier 40cm drocom chips onder 65m2 vloer laten opspuiten net spouwmuurisolatie. Ik kan het iedereen aanraden want ipv 1,5 graad verliezen we nu 0,5 graad max met dezelfde temperaturen.
In (zeer)slecht geisoleerde woningen zou meer verlagen snachts veel interessanter zijn volgens mij om te besparen.
November 22nd, 2015 at 1:43 pm
Mijn vraag heeft een beetje te maken met bovengestelde problematiek: de invloed van Delta T.
Ik heb een bovenwoning gekocht (1988, betonnen vloeren) en wil daarin vloerverwarming aanleggen.
Het makkelijkste is om de boel in te frezen. Bij onderzoek liep ik aan tegen de aanbeveling om de “begane grond“ vloer (het plafond van mij onderbuurman) te isoleren. Maar dan moet ik de hele dekvloer (4-5 cm) er uit laten beitelen!
Afgezien van het extra werk en kosten ben ik ook bang voor eventuele schade. Maar bovenal vraag ik me af of dat nut heeft.
Het argument van de voorstanders is: je verwarmt het plafond van je onder buurman. Dat is zonde.
Mijn argument: mijn onderbuurman verwarmt mijn vloer!
Ik verlies alleen warmte aan mijn onderbuurman als het daar kouder is. Maar warme lucht stijgt op dus is net onder het plafond in principe lekker warm bij hem.
Alleen als hij een paar weken op wintersport zou gaan en de boel op 15 graden zet zou er een delta T ontstaan waardoor ik wat verlies zou kunnen hebben maar dat lijkt me minimaal in vergelijking met het voordeel de rest van het jaar.
Wat denken jullie?
November 22nd, 2015 at 4:36 pm
@Thor,
Je argumentatie is niet onlogisch. Ik heb zelf in een woning van 1974 in 1996 vloerverwarming aangelegd. In kruipruimtes is de temperatuur afhankelijk van de buitentemperatuur tussen de 12 en 15 graden. Dan zou je met een ingefreesde verwarming warmte naar beneden en deels naar de fundering verliezen. Daarom heb ik de dekvloer (3 à 4 cm) er af laten beitelen, waarbij toch de broodjesvloer werd beschadigd en er gaten ontstonden die ik moest herstellen. Hierover heb ik een 1 cm dikke isolatielaag (Alcraflex) gelegd met daarop de vloerverwarming.
In jouw geval zal de temperatuur van de ondervloer meestal wel in de buurt van de 20 graden liggen en zul je bij een ingefreesde verwarming weinig warmte naar beneden verliezen.
February 16th, 2019 at 4:26 pm
Beste lezers, Ik volg jullie reacties met veel belangstelling. Ik ben er nog alleen niet uit wat ik moet doen in de nacht.1 graadje lager en langzaam opstarten lijkt mij gevoelsmatig het beste. Wat raden jullie aan als je het huis (zoals vandaag eens lekker wilt laten doortochten? Zet je de boel dan even uit?
Verder heb ik een ander probleem omdat mijn warmtepomp het met de wat koudere dagen niet lijkt te redden? De cv springt dan snel bij en daarom stook ik relatief meer dan verwacht. Wat zou ik hieraan kunnen doen?
February 17th, 2019 at 1:29 pm
Beste Ron,
Een hybride systeem wat je klaarblijkelijk hebt, is zo ingericht dat bij lage buitentemperaturen (als de COP van de warmtepomp laag wordt) de CV-ketel de verwarming overneemt. Ik weet niet of je vloerverwarming hebt, maar een warmtepomp is rendabeler bij lage-temperatuur-verwarming. Daaraan voldoen vloerverwarming en/of grotere radiatoren.
Als je veel waarde hecht aan het verwarmen met de warmtepomp is nachtverlaging misschien niet zo handig, omdat deze niet kan pieken, zoals een CV-ketel. Bovendien is vloerverwarming traag, zeker als deze zich in een dikke betonvloer bevindt. Dan is het verstandig om deze ook ‘s nachts warm te houden.
Zelf heb ik vloerverwarming in een betonvloer van 5 cm dik die met een dunne isolatielaag van de onderliggende broodjesvloer is gescheiden. Bij koude nachten daalt de temperatuur circa 2 graden, waarna ik mijn thermostaatklok de temperatuur met stappen van 0,2 graad per 2 uur laat verhogen tot ‘s avonds 20,5 graad.
Verder lijkt me in jouw geval verwarming met aardgas niet zo’n probleem.
Wellicht kun je de temperatuur instellen waarbij de CV-ketel het van de warmtepomp overneemt. In het voor- en najaar zal deze niet zo vaak meer hoeven in te vallen.
February 18th, 2019 at 8:51 am
Arie G.
Bedankt voor je reactie.Klopt het is een hybride opstelling met vloerverwarming en een extra radiator in de badkamer en de kamer. Volgens de installateur was het verstandig om de thermostaat op een constante temperatuur in te stellen. Ik zie nu dat we nog best veel gas verbruiken. Vooral in de nacht wanneer het buiten iets kouder is. (logisch ook wel) Maar deze verschillen zou de warmtepomp toch makkelijk alleen moeten trekken?
Begrijp ik je goed dat jij de warmtepomp wel lager zet in de nacht en dan de gehele dag gebruikt om in de avond weer naar 20.5 graden te gaan?
Wat doe je wanneer je de ramen en deuren even open wilt zetten? Zet je de boel dan even handmatig stil of stook je dat kwartierje gewoon door?
February 18th, 2019 at 9:18 am
@ Ron,
Ik heb een HR-ketel, geen warmtepomp. Ik heb vloerverwarming met een radiator aan de achterkant van mijn kamer. ‘s Nachts koelt het in huis af naar circa 18 graden. Vloerverwarming is traag. Die gaat bij mij om 6 uur naar 18 graden en om 7.30 uur naar 19 graden, maar het duurt wel een paar uur voor die temperatuur is bereikt. Ik heb een Itho-thermostaat, waarmee je op elk uur een bepaalde temperatuur kunt instellen. Bij mij gaat deze elke 2 uur 0,2 graad omhoog tot ‘s avonds 20,5 graad. Om 21.00 uur gaat deze naar 16 graden. Dan geeft de vloer nog warmte af. De temperatuur daalt dan naar 18 graden in de ochtend.
Het probleem met een warmtepomp is dat deze geen piekvermogen kan geven. Daarom is het verstandig om deze ook ‘s nachts te laten draaien. Hangt ook af van de massa van je vloer.
Ik heb wel een paar vragen:
Wat was het oorspronkelijk gasverbruik per jaar en wat is het vermogen van je warmtepomp?
February 18th, 2019 at 12:32 pm
@Arie G,
Ok bedankt voor de uitleg. Ik snap nu dat jouw situatie idd anders is.
Wij hebben een Elga 304 met 5kw aan warmte levering (spec.). De vorige eigenaar had 200 euro als eindbedrag op zijn maandelijkse energierekening. Via de app slimmemeter zie ik nu wel wanneer ik wat verbruik en wat ik aan opbrengst heb met de panelen. Wij hebben een bestaande woning gekocht (juni 2018)en deze helemaal aangepakt en aangebouwd. er is dus spouwmuurisolatie, er is dubbelglas geïsoleerd dak en een geheel nieuwe vloer met vloerverwarming isolatie. Ons vloeroppervlak beneden is ongeveer 90m2 en dan nog een badkamer (apart) van 13m2.
Ik begrijp verder dat het in mijn geval dus niet handig is om temperatuur te verlagen gedurende de nacht en dan weer langzaam op te bouwen naar de avond. (daar gaat deze discussie over) Zeker niet wanneer je lagere buitentemperaturen hebt. Maar wat is verstandig om je huis te “luchten”
February 18th, 2019 at 1:43 pm
@Ron,
Ik heb ook een nageïsoleerd hoekhuis van 1974 met spouwmuur-, vloer- en dakisolatie en overal HR++. Mijn vloeroppervlak beneden is 52 m2. Mijn gasverbruik per dag bij een gemiddelde buitentemperatuur van 0 graden en 19 graden binnen is 9 m3.
Dat komt met een ketelrendement van 85% overeen met 9×8=72kWh. Over 24 uur genomen heb ik gemiddeld 3 kw vermogen nodig, dat ik continu moet inzetten om mijn huis op 19 graden te houden. Voor 20 graden is er nog iets meer nodig.
Wellicht heb je een wat groter buitenoppervlak en is 5kW krap bemeten.
Daarom is deze wel geschikt voor een hybride oplossing, want bij lage buitentemperaturen gaat de COP van je luchtwarmtepomp omlaag en neemt de cv-ketel het over.
Wat betreft het luchten. Dat hoeft niet de hele dag, als je af en toe de wasemkap in je keuken aanzet of eens een rooster of boven wat openzet is het m.i. voldoende. Misschien is het zinvol om een hygrometer aan te schaffen om de luchtvochtigheid te controleren.
Mijn jaarverbruik van gas is nu ongeveer 1000 m3 (was in 1979 4000). Het laatste jaar heb ik vanwege mijn overcapaciteit aan zonne-energie een infrarood paneel (500 Watt) in de zithoek staan, dat ik overdag om de twee uur een half uur aanzet, waardoor ik nu uitkom op 800 m3 aardgas.
February 18th, 2019 at 2:33 pm
@Ron,
Als je een betonvloer hebt van 90 m3 en 8 cm dik heb je 4,4 kWh nodig om de vloer 1 graad in temperatuur te doen verhogen.
Oftewel bij 4,4 kW vermogen duurt het 1 uur om zo’n vloer een graad warmer te krijgen. Dat is ongeveer een halve kuub gas.
Ik ben hierbij uitgegaan van de soortelijke warmte van 0,92 kJ/kg/graad
en een soortelijke massa van beton van 2400 kg/m3.
Dat geeft ongeveer de traagheid weer van vloerverwarming.
Vanmorgen gebruikte ik de eerste 2 uur voor mijn kamervloer van 45 m2 1,5 kuub gas (is 12 kWh) om deze 5 graden te verwarmen.
Op koude dagen wordt mijn vloertemperatuur soms wel 27 graden.
March 22nd, 2019 at 8:36 am
Arie, bedankt voor je reactie. Kun je mij deze rekensom/formule aub uitleggen.
gr ron
March 23rd, 2019 at 12:44 am
@ Ron,
Als je berekent hoeveel energie je nodig hebt om een object te verwarmen geldt de formule: Q=mcΔT. Q is m x c x delta T
delta T is het temperatuurverschil
Q = energie in Joules, m = massa , c = soortelijke warmte
en m=ρV
m (massa) is soortelijke massa x volume.
Voor beton geldt: ρ = 2,4kg/dm3
Bij een vloer van 90 m2 en 8 cm dik is het volume 7200 dm3.
En is de massa 7200 x 2,4 kg = 17280 kg
en c (soortelijke warmte) = 0,92 kJ/kgK kiloJoule per kg per graad Kelvin
Dus voor 1 graad verhoging kost dat 0,92 x 17280 kJ = 15900 kJoule.
1 kWh = 1000 x 3600 = 3600 kJoule.
Dus 15900 kJoule= 15900/3600 = 4,4 kWh.
1 kuub aardgas heeft een verbrandingswarmte van 9 kWh.
Als je per uur 1 kuub gas gebruikt wordt er 9 kWh aan energie geleverd. Daarmee kun je de genoemde vloer dus 2 graden opwarmen.
Ik heb overigens wel gemerkt dat onlangs bij terugkomst na mijn vakantie de kamertemperatuur 14 graden was. Dat was ook ongeveer de temperatuur van mijn kamervloer. De opwarming naar 20 graden duurde ongeveer 12 uur.
dat is dus een halve graad per uur. De vloertemperatuur werd uiteindelijk circa 26 graden, maar daarmee moet wel de lucht in de kamer worden verwarmd en ook de muren en meubels die in de kamer staan.
Ik heb toen bij een buitentemperatuur van 10 graden 8,5 kuub gas gebruikt om mijn kamer op temperatuur te brengen.
Maar als het gaat om nachtverlaging van 2 of 3 graden kost het een uur of 4 of 5 om je kamer van 18 naar 20 graden op te warmen. En dat is de temperatuur die we zo rond 16 uur willen bereiken.
Natuurlijk geldt wel dat een dikkere betonvloer meer opwarmingstijd vergt dan een dunnere vloer en is de besparing bij nachtverlaging minder. Ook vloerisolatie speelt daarin een niet onbelangrijke rol.
March 23rd, 2019 at 9:22 am
Arie hartelijk dank.
December 3rd, 2019 at 3:43 pm
Arie, ik heb je blog met interesse gelezen maar de 146! reacties niet. Daarom een vraag waarop je misschien eerder al had geantwoord. Het gaat mij om een methodologische kwestie. Als ik goed heb gerekend is in jouw regime met nachtverlaging de gemiddelde etmaalstemp 18,33 graden. Als ik dat vergelijk met een gemiddelde van 20,2 zonder nachtverlaging is 14% besparing toch niet zo vreemd? Mijns inziens kun je het alleen goed vergelijken als je zonder nachtverlaging op 18,33 constant zou verwarmen.
Waar zit de denkfout? Bij jou of bij mij?
December 3rd, 2019 at 10:34 pm
Guus,’s nachts daalt bij nachtverlaging de temperatuur meestal circa 1,5 tot 2 graden, waardoor de gemiddelde kamertemperatuur circa 19 graden zal bedragen. Een bijeffect van de oplopende thermostaattemperatuur is dat de vloerverwarming deze niet zo snel volgt en soms wat achterblijft. De bedoeling van het artikel is om de soms ideologische manier van denken van sommige installateurs te doorbreken. Ik kom regelmatig bij gezinnen met vloerverwarming die dat advies van installateurs opvolgen, waardoor ze onnodig hogere energiekosten hebben.
De nachtverlaging wordt uiteraard minder zinvol als je een dikke of massieve vloer hebt, waardoor de vloerverwarming trager reageert. Of als je een warmtepomp hebt die net voldoende capaciteit heeft om het huis op temperatuur te houden.
Wat betreft de meting. Er kunnen best wat onnauwkeurigheden in zitten door factoren zoals zon en wind die ook invloed hebben op het warmteverlies van de woning. Maar met nachtverlaging verlaag je inderdaad de gemiddelde binnentemperatuur en daarmee het warmteverlies naar buiten.
March 9th, 2021 at 1:53 pm
Ik ben ongeveer 2 jaar geleden begonnen met de bij mij aanwezige stadsvloerverwarming aan te passen en op deze manier te besparen. Ik moet zeggen dat het de moeite loont. ik had dit veel eerder moeten doen maar nooit aan begonnen omdat ik ook achter het advies van de installateurs en warmteleveranciers aan liep. Inmiddels weet ik beter en bespaart het mij elke jaar weer honderden euro’s met een investering van eenmalig 100 euro. Ik heb zelf een regelunit gemaakt en die meet d.m.v. warmtesensoren de temperatuur in de vertrekken. Met die gegevens gaat mijn programma aan de slag en nu ben ik zo ver dat ik alleen nog maar in de ochtend van 6.30 uur tot max 9.30 uur warmte afneem. De besparing is in de loop van 2 jaar opgelopen tot meer dan 65 %. Ik gebruikte 22 GJ en ben nu gezakt naar 6,85 GJ. Dat is inclusief warm tapwater. Nog steeds blijven de consumenten geloven in de verhaaltjes van de installateurs en warmteleveranciers. Ik hoop dat ze door dit bericht wijzer worden en ook voor besparing gaan door niet 24/7 te stoken. Jan Wijma
March 9th, 2021 at 4:53 pm
Beste Jan,
Ik ben blij met jouw ondersteuning van mijn bevindingen.
je verlaagt in feite de gemiddelde temperatuur van je woning en daarmee het warmteverlies naar buiten.
Het verhaal van sommige installateurs dat je verwarming ‘s morgens extra energie moet leveren klopt in die zin dat het de vloer weer op temperatuur moet brengen, maar niet met een lager ketelrendement.
De ketel gaat vanzelf op een wat lager vermogen moduleren als de ingestelde watertemperatuur is bereikt.
De ketel zal er alleen iets langer over doen om de kamer weer op temperatuur te brengen. Vloerverwarming is nou eenmaal trager dan verwarming met radiatoren.
Ik heb voor de verwarming het ketelvermogen van 24 kWatt teruggesteld naar 12 kWatt. Voor tapwater heb ik dat niet veranderd.